Η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστασίου κατά την τελετή των εγκαινίων του Ιερού Ναού της Αναστάσεως του Χριστού Τιράνων (1 Ιουνίου 2014)

“Αύτη η ημέρα ήν εποίησεν ο Κύριος,

αγαλλιασώμεθα και ευφρανθώμεν εν αυτή”   (Ψαλμ. 117:24).

Εξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε  της Δημοκρατίας, Παναγιώτατε, Οικουμενικέ Πατριάρχα, Κύριε Βαρθολομαίε, Μακαριώτατοι Προκαθήμενοι και Σεβασμιώτατοι Εκπρόσωποι των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, Εξοχώτατoi Κύριε Πρόεδρε της Βουλής, Κύριε Πρωθυπουργέ, Κύριε Δήμαρχε των Τιράνων,  Σεβάσμιοι εκπρόσωποι των εν Αλβανία Θρησκευτικών Κοινοτήτων, Kύριοι Πρέσβεις, Προσφιλείς αδελφοί και αδελφές.

1. Αισθήματα δοξολογίας, ευγνωμοσύνης και αγαλλιάσεως κατακλύζουν την ψυχή των Ορθοδόξων της Αλβανίας καθώς αναλογιζόμαστε τις εξαιρετικές ευεργεσίες του Θεού κατά τα τελευταία 23 χρόνια. Και αυθόρμητα επανέρχεται στη σκέψη  η πρώτη προσωπική επαφή με τον ταλαιπωρημένο Ορθόδοξο λαό αυτής της χώρας.

Στις αρχές του 1991, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου έλαβε την πρωτοβουλία να μου αναθέσει να έρθω στην Αλβανία ως Πατριαρχικός Έξαρχος, για να διερευνήσω τι είχε απομείνει  από την αθεϊστική λαίλαπα. Ήταν Ιούλιος του 1991 όταν φθάσαμε, με δύο συνοδούς, στο αεροδρόμιο των Τιράνων. Μας υποδέχθηκε μια μικρή ομάδα ηλικιωμένων ανθρώπων, ταλαιπωρημένων από τον αδυσώπητο διωγμό.  Από εκεί κατευθυνθήκαμε προς τον ερειπωμένο ναό του Εύαγγελισμού. Από την πρώτη στιγμή, θέλησα να προσδιορίσω το ούσιαστικό μήνυμα της αποστολής μου. Ζήτησα να πάρουν όλοι από ένα κερί και ρώτησα πως λένε στα Αλβανικά το “Χριστός Ανέστη”. Άναψα το κερί αναβοώντας “Krishti u Νgjall”,  δηλαδή “Χριστός Ανέστη”.

Το ένα μετά το άλλο άναψαν τα κεριά των λίγων πιστών που αποκρίθηκαν με δάκρυα στα μάτια: “Vërtet u Νgjall”, “Αληθώς Ανέστη! Έκτοτε, το “Χριστός Ανέστη” έγινε το σύνθημα με το οποίο πορευθήκαμε μέχρι σήμερα. Χάρισε φως στο μελαγχολικό φθινόπωρο και την παγερή βαρυχειμωνιά  που ακολούθησαν. Και κυριαρχεί στην πνευματική άνοιξη που τελικά μας χάρισε ο Θεός. Η Ανάσταση του Χριστού έγινε το εκφραστικώτερο σύμβολο της Εκκλησίας μας.

Με βαθειά ευγνωμοσύνη, Παναγιώτατε, αναλογιζόμαστε πάντοτε, κλήρος και λαός, την αγάπη και την ανύστακτη μέριμνα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Μητρός Εκκλησίας, στα ζοφερά χρόνια του ολοκληρωτικού διωγμού.  Τις άμεσες προσωπικές Σας ενέργειες για την ανασυγκρότηση της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.  Και κατά τη στιγμή αυτή των εγκαινίων του νέου Καθεδρικού Ναού, αισθανόμαστε το χρέος να εκφράσουμε, “έτι και έτι”, τις ολόψυχες ευχαριστίες μας.

Επίσης, εκ καρδίας ευχαριστώ και ημάς, Μακαριώτατοι Πατριάρχες Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλε, Σερβίας κ. Ειρηναίε, Ρουμανίας κ. Δανιήλ· και ημάς, Μακαριώτατοι Αρχιεπίσκοποι Κύπρου, κ. Χρυσόστομε, Αθηνών, κ. Ιερώνυμε, Βαρσοβίας, κ. Σάββα· καθώς και ημάς, Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, εκπρόσωποι των Πατριαρχείων Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας και Γεωργίας, διότι ευηρεστήθητε να συμμετάσχητε στην ιστορική για την Εκκλησία της Αλβανίας αυτή ημέρα.

Η παρουσία σας εδώ κατά τη σημερινή Κυριακή, που συμπίπτει με τη μνήμη των Αγίων 318 Πατέρων της Α  Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τονίζει με ιδιαίτερη έμφαση την ενότητα της ρθοδοξίας, την αλήθεια ότι “είτε πάσχει εν μέλος, συμπάσχει πάντα τα μέλη, είτε δοξάζηται εν μέλος συγχαίρει πάντα τα μέλη” (Α  Κορ. 12:26-27)· και ότι η Εκκλησία μας είναι ένα σώμα, “το σώμα αυτό (του Χριστού), το πλήρωμα του τα πάντα εν πάσι πληρουμένου” (Εφεσ. 1:23). Το σημερινό, λοιπόν, γεγονός δεν αποτελεί μόνο μεγάλη τιμή για την Εκκλησία της Αλβανίας, αλλά συγχρόνως και μια ευρύτερη μαρτυρία της “από περάτων έως περάτων” της Οικουμένης Ορθοδοξίας.

Η παρούσα ημέρα επισφραγίζει μια ιστορική περίοδο Πάθους, Ταφής και Αναστάσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας. Δεν πρόκειται να αναφερθώ τώρα στις συνθήκες, τα αδιέξοδα, τις παρανοήσεις, τις συκοφαντίες, τις αντικειμενικές δυσκολίες, τις σκληρές δοκιμασίες ή στα επιτεύγματα κατά τη μακρά 23χρονη περίοδο. Είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι, σε μια εποχή αβεβαιότητος και αναταραχών, η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας, με την παρουσία της και τις πολύπλευρες κοινωνικές πρωτοβουλίες της,  τόνωσε την πίστη, την αγάπη και την ελπίδα του Ορθοδόξου λαού και, γενικώτερα, της Αλβανικής κοινωνίας. Με τη δράση της, συνέβαλε ουσιαστικά, σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο, στην ευρύτερη ανοικοδόμηση, στην πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη της Αλβανίας.

2. Εμφανέστατο σύμβολο της επίπονης εκ θεμελίων ανοικοδομήσεως της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας, σε όλους τους τομείς, αποτελεί ο νέος αυτός Καθεδρικός ναός. Η γενική σύλληψη της αρχιτεκτονικής του συνυφαίνεται με πολλούς συμβολισμούς από την Ορθόδοξη Παράδοση. Πηγή εμπνεύσεως υπήρξε το επιβλητικό επίτευγμα της Ορθοδόξου αρχιτεκτονικής, η Αγία Σοφία, με αναζήτηση νέου τρόπου εκφράσεως, βασισμένου στη σύγχρονη τεχνολογία. Ο ναός στηρίζεται σε τέσσερεις πυλώνες, οι οποίοι σχηματίζουν σταυρό. Επάνω σε αυτόν υψώνεται ο τρούλλος  με 52 παράθυρα, σύμβολο των εβδομάδων του έτους· και στην κορυφή του δεσπόζει το ψηφιδωτό του Παντοκράτορος,  που συνδέει τον κτιστό χρόνο με την αιωνιότητα.

Στην κόγχη του ιερού, ένα ακόμη μεγάλο ψηφιδωτό αναφέρεται στον παγκόσμιο θρίαμβο του Αναστάντος, στην εντολή και υπόσχεση με την οποία κλείνει το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: “εδόθη μοι πάσα εξουσία εν ουρανώ και επί γης. Πορευθέντες ουν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη … Και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος” (Ματθ. 28:19-20). Η όλη παράσταση σχετίζεται με το ιεραποστολικό νέο ξεκίνημα που άρχισε στην Ορθόδοξη εκκλησία  πριν από μισό περίπου αιώνα. Η αγιογράφηση προβλέπεται να συμπληρωθεί με τον Μυστικό Δείπνο και άλλες παραστάσεις.

Στο σημείο αυτό, επιτρέψατέ μου μία παρένθεση. Προ ολίγων ημερών, συμπληρώθηκαν πενήντα χρόνια από την χειροτονία του ομιλούντος εις πρεσβύτερον (24 Μαΐου 1964) και την αυθημερόν αναχώρησή του για την Αφρική. Ήταν εκπρόσωπος μιας νεανικής ομάδος που ποθούσε την αναζωπύρωση της Ορθοδόξου εξωτερικής ιεραποστολής και ήθελε, υπακούοντας στην τελευταία εντολή του Αναστάντος “Πορευθέντες …”, να πορευθεί σε νέα σύνορα, για να μεταφέρει το μήνυμα της Αναστάσεως σε ανθρώπους αδικημένους, που διψούσαν την αλήθεια του Ευαγγελίου. Πολύ αργότερα από την Αφρική, ακολούθησε το κάλεσμα για μια άλλη πορεία, στην πληγωμένη από τον αθεϊστικό διωγμό  Αλβανία.

Στη δυτική όψη του Καθεδρικού, η κεντρική του είσοδος θυμίζει ανοικτή αγκαλιά, που, σιωπηλά, απευθύνει την πρόσκληση του Οίκοδεσπότου Χριστού “Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι καγώ αναπαύσω υμάς” (Μτ 11:28). Μια πρόσκληση που συνοψίζει το μήνυμα της αποστολής μας.

Ένας φωτεινός γαλάζιος υαλοπίνακας, παραπέμπει στο ουράνιο τόξο, σημάδι ειρήνης και ελπίδος μετά τον κατακλυσμό. Επάνω από την κεντρική είσοδο, υψώνεται ένας ορειχάλκινος σταυρός, περιβαλλόμενος από δύο στάχυα, σύμβολο της θυσιαστικής αγάπης και της αφιερώσεως, όπως την προσδιόρισε ο Χριστός προ του Πάθους Του: “εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη ούτος μόνος μένει· Εάν δε αποθάνη, πολύν καρπόν φέρει” (Ιω. 12:24). Καθοριστικός στίχος της όλης πορείας.

Όσο για το κωδωνοστάσιο, οι τέσσερεις πασχαλινές λαμπάδες παραπέμπουν στους τέσσερεις Εύαγγελιστές, οι οποίοι αναγγέλλουν την Ανάσταση του Χριστού.

Το μικρό παρεκκλήσιο της Γεννήσεως του Χριστού υπενθυμίζει ότι όλα ξεκίνησαν από την ταπείνωση και την αγάπη του ενανθρωπήσαντος Λόγου. Ο Καθεδρικός περιστοιχίζεται από το Συνοδικό και το Πολιτιστικό Κέντρο, υπογραμμίζοντας την πεποίθησή μας ότι ο πολιτισμός συνδέεται άμεσα με τη ζωή της Εκκλησίας. Όλα τονίζουν ότι στην Ορθόδοξη παράδοση, αλληλοπεριχωρούνται η αλήθεια, η αγάπη και το κάλλος.

Στην πραγματοποίηση της ανεγέρσεως του Καθεδρικού αυτού Ναού συνέβαλαν πολυάριθμοι επώνυμοι και ανώνυμοι: Κατ’ αρχήν, οι διατελέσαντες Πρωθυπουργοί της Αλβανίας κατά την τελευταία δεκαετία. Πολλοί δωρητές και συνεργάτες από διάφορες χώρες. –Τα δίπτυχα προσευχής του Ναού, περιλαμβάνουν εκατοντάδες ονόματα, όσων συνέβαλαν στην ανέγερσή του. Η ευχαριστία μας προς όλους αυτούς παραμένει ειλικρινής και βαθύτατη.

Ελπίζουμε ότι ο Καθεδρικός αυτός Ναός θα αποτελέσει -όπως δεηθήκαμε στην ακολουθία των εγκαινίων- “λιμένα χειμαζομένων, ιατρείον παθών, καταφύγιον άσθενών”, πηγή παρηγορίας, αγάπης και ελπίδος, συμβάλλοντας στην ανάπυξη μιας δυναμικής λειτουργικής ζωής και Ορθοδόξου πνευματικότητος. Και ότι θα προσφέρει αδιάκοπη έμπνευση για τη συνέχιση «της λειτουργίας μετά τη Λειτουργία». Ώστε η καθημερινή μας ζωή να μεταμορφώνεται σε προσωπική Λειτουργία, όπου με δοξολογική διάθεση θα μοιραζόμαστε με τους συνανθρώπους μας, έργω και λόγω, τα δώρα, που μας έχει χαρίσει ο Θεός.

3. Μέσα στα πλαίσια της γενικής αύτής χαράς και εύλογίας, έπιβάλλεται να προσέξουμε και το μυστικό μήνυμα, το οποίο ο Θεός στέλνει στον καθένα μας προσωπικά με την εύκαιρία αύτή των εγκαινίων: Το χρέος του προσωπικού ανακαινισμού της υπάρξεώς μας, για να είμαστε “ναοί Θεού ζώντος”.

Στον λόγο του “Εις την καινήν Κυριακήν”,  ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος συνυφαίνει την κλήση για ριζική ανανέωση των πάντων, που συντελείται με την άνάσταση του Χριστού, με το χρέος του χριστιανού για αδιάκοπη ανανεωτική προσπάθεια. Το βασικό του μήνυμα κορυφώνεται στην αποστροφή: “Τα παρόντα εγκαίνια πνευματικώς πανηγυρίσωμεν”. “Τα αρχαία παρήλθεν· Ιδού γέγονε τα πάντα καινά”. “Τούτο τη εορτή καρποφόρησον, την καλήν αλλοίωσιν αλλοιώθητι”. “Εγκαινίζεσθε, αδελφοί· και τον παλαιόν άνθρωπον απορρίψαντες, εν καινότητι ζωής πολιτεύεσθε”. “Ούτως εγκαινίζεται άνθρωπος· ούτω τιμάσθω ο ταν εγκαινίων ημέρα”. `’Ανακαινιζου!”, παρακινεί τον καθένα μας η Εκκλησία. Καθιέρωσε με συνέπεια τη ζωή σου στον Θεό της αγάπης.

Το μεγάλο ζητούμενο για κάθε πιστό, παραμένει, πως θα καταστούμε ναοί του Αγίου Πνεύματος όχι με γενικότητες και αοριστίες, αλλά καλλιεργώντας τον καρπό του Αγίου Πνεύματος στην καθημερινότητά μας. Και πως, με τη ζωή μας, θα είμαστε μάρτυρες της δυνάμεως του Σταυρού και της χαράς της Αναστάσεως.

Ας εύχηθούμε ο ένας στον άλλο, το ολόλαμπρο αναστάσιμο φως να καταυγάζει την ύπαρξή μας, να ενισχύει την πίστη μας στον Σταυρωθέντα και Αναστάντα Χριστό· και να στηρίζει τους αγώνες μας για την πνευματική πρόοδο του τόπου μας και του κόσμου ολόκλήρου.

Ας δεηθούμε, ο Καθεδρικός αυτός ναός να καταστεί σύμβολο μιας Ορθοδοξίας ανοικτής στον σύγχρονο κόσμο· χώρος, όπου θα βιώνεται και θα κηρύσσεται το μυστήριο του εν Τριάδι Θεού, η εν Χριστώ θεία οικονομία δια του Αγίου Πνεύματος·  αληθινό φυτώριο πνευματικής καλλιεργείας πιστών με αναστάσιμη  συνείδηση που αγκαλιάζει όλη την Οικουμένη· και ακτινοβολεί την αλήθεια, τη δύναμη και το κάλλος της Ορθοδοξίας.

“Τω δε δυναμένω υπέρ πάντα ποιείσαι υπερεκπερισσού ων αιτούμεθα η νοούμεν, κατά την δύναμιν την ενεργουμένην εν ημίν, αυτώ η δόξα εν τη εκκλησία εν Χριστώ Ιησού εις πάσας τα γενεάς του αιώνος ταών αιώνων. Αμήν”. (Εφεσ. 3:20-21).

 

Πηγή: Θεολογικά Δρώμενα