Του θεολόγου Αριστείδη Πανώτη, για το Αmen.gr
Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω απ' ευθείας αυτά που συνέβησαν στη Ρώμη με την ευκαιρία της μνήμης των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Από το 1967, δηλαδή επί 46 χρόνια παρακολουθώ τη συμμετοχή της εκ Φαναρίου πατριαρχικής Αντιπροσωπείας στην κατ' έτος εόρτια ειρηνική συνάντηση των δύο αποστολικών Καθεδρών της Παλαιάς και Νέας Ρώμης και τα ανταλλαγέντα κείμενα που γράφουν Ιστορία και «έξω βάλλουν τον φόβον» (Α΄ Ιω. δ΄ 18). Στο χρονικό αυτό διάστημα εκλέχτηκαν πέντε Πάπες και προκάθησαν τρείς Οικουμενικοί Πατριάρχες και η μεταξύ τους εγκάρδια αδελφοσύνη υπενθυμίζει σελίδες της Εκκλησιαστικής Ιστορίας που γράφηκαν μετά το 879 όταν συμφιλιώθηκε ο ιερός Φώτιος με τον «κεχαριτωμένον της Ρώμης αρχιερέα» πάπα Ιωάννη Η΄. Παρά τα γεγονότα των μέσων του 11ου αιώνα και παρά τις αναδελφοτικές παρεξηγήσεις και τις αντιρρητικές οξύτητες μεταξύ των δύο πλευρών της Εκκλησίας, που σημειώθηκαν στους αιώνες που ακολούθησαν μέχρι και τον 20ο, η Καθέδρα της Νέας Ρώμης δεν λησμόνησε την απόλυτα ισχύουσα επιταγή του Κυρίου για την ενότητα της Εκκλησίας Του. Το λάβαρο της «Καταλλαγής» το αναστήλωσε το 1902 ο Ιωακείμ Γ΄ και τον Μάρτιο του 1923 το ύψωσε πρώτος Μελέτιος Δ΄ ως «εν ενεργεία» Οικουμενικός Πατριάρχης, όταν πραγματοποίησε στην έδρα του τότε εκπροσώπου της Ρώμης στο Παγκάλτι της Πόλεως μία συγχαρητήρια επίσκεψη για την εκλογή του πάπα Πίου του ΙΑ΄.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Φανάρι προσπαθούσε να θεραπεύσει τις πληγές που προκάλεσε το βαθύ Νεοτουρκικό κράτος για να εξουθενώσει την μη ανταλλαγείσα – σύμφωνα με την Συνθήκη της Λωζάννης- Ομογένεια της Κωνσταντινουπόλεως. Απ' εναντίας η σοβιετική εξουσία νεκρανάστησε την τσαρική ιδεοληψία για την «ηγεμονία» της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας και συνεκάλεσε στη Μόσχα το 1948 ένα δήθεν «Πανορθόδοξο» Συνέδριο. Το σοβιετικό καθεστώς θέλησε να πατρονάρει την Ορθοδοξία για την προπαγάνδα του φιλειρηνικού κινήματός του. Αυτό αφύπνισε τη Δύση και προστάτευσε το εκκλησιαστικό κέντρο της Κωνσταντινουπόλεως. Στις Η.Π.Α. ζούσε από το 1933 ένας αρχιεπίσκοπος που πέτυχε να δαμάσει το διαιρετικό μειονέκτημα των Ελλήνων που είχε μεταφυτεύσει εκεί η ελλαδική Σύνοδος των Αθηνών. Το γεγονός αυτό είχε αναδείξει τις ικανότητες του ιεράρχη για να χειριστεί από περιωπής το λεπτότατο ζήτημα της ηγεσίας της χριστιανοσύνης στην Ανατολή. Ο Αμερικής Αθηναγόρας είχε σοβαρή κατάρτιση και εμπειρία, ήθος και κύρος και εκοσμείτο από δυναμική ποιμαντική ικανότητα που την έδειξε αρχικά στην Κέρκυρα και αργότερα στην Αμερική. Ήταν άνθρωπος του Διαλόγου και πιστός στο ιδεώδες της ελευθερίας. Επιστρατεύθηκε συμφωνία τριών ενδιαφερόμενων κυβερνήσεων και τον πρόβαλαν για να εκλεγεί με την «ψήφο των πλειόνων» Οικουμενικός Πατριάρχης τον Νοέμβριο του 1948. Ο νέος Πατριάρχης έδωσε αμέσως το στίγμα του: «Χωρίς επάνοδο στην Θρησκεία της αγάπης και της συγγνώμης η ειρήνη είναι αδύνατο να βασιλεύσει και αυτός είναι ο γνώμονας των ενεργειών μου». Η Ομογένεια και ο θρησκευόμενος κόσμος των Η.Π.Α. τον τίμησαν επί δίμηνο και επέστρεψε στην Ευρώπη τιμητικά συνοδευόμενος με το αεροπλάνο του τότε προέδρου των Η.Π.Α. Χάρι Τρούμαν, με ενδιάμεσο σταθμό το Παρίσι.
Κατά τη πτήση προς την Κωνσταντινούπολη ο Πατριάρχης Αθηναγόρας καθόταν δίπλα στον πιλότο και όταν το προεδρικό αεροπλάνο βρισκόταν επάνω από τη Ρώμη του είπε: Δεν κάνεις ένα γύρω πάνω από τη Ρώμη. Και τον έκανε! («ΕΙΡΗΝΟΠΟΙΟΙ» Αθήνα 1971 σ. 57). Η επικοινωνία με το Δυτικό Πατριαρχείο ήταν το μέλημά του από την πρώτη στιγμή της εγκαταστάσεώς του στο Φανάρι. Ζήτησε να έχει επίσημες σχέσεις με την Αντιπροσωπεία της Ρώμης στην Πόλη για να συνεχιστεί μεταπολεμικά η καλή αρχή του έγινε με τον Ρονκάλλι επί των προκατόχων του Βασιλείου, Φωτίου και Βενιαμίν. Τότε ζητήθηκε (από την Ρωμαιοκαθολική αντιπροσωπεία) εντολή από το Βατικανό γιατί υπήρχαν πρόσφατες δεσμευτικές αποφάσεις του Πίου ΙΒ΄. Τελικά ήλθε στο Φανάρι ο Αρχιεπίσκοπος Ανδρέας Κασούλο και ο Πατριάρχης του έδειξε όλη την αγάπη του και τον τίμησε, γεγονός που έκανε τον επισκέπτη να ευχαριστηθεί πολύ. Σε λίγες ημέρες του διεμήνυσε ότι θα του ανταποδώσει την επίσκεψη στην έδρα του. Πραγματικά, ο Πατριάρχης τον Μάρτιο του 1953 μετέβη εκεί και είχαν μια πολύ καλή συνομιλία, σε μια πραγματικά αδελφική ατμόσφαιρα. Σε κάποια στιγμή ο Αρχιεπίσκοπος Ανδρέας θέλησε να πάρει ένα βιβλίο σχετικό με τις συζητήσεις και άρχισε να παραπαίει κάτι που αποδόθηκε στη μεγάλη ηλικία του όσο και στη συγκίνησή του για το καλό πνεύμα των διαλόγων τους. Ο Πατριάρχης πρόσεξε την ταραχή του και δεν μίλησε. Όμως σε λίγο πήγαν σε παρακείμενο τραπέζι για ένα τσάι και εκεί η ταραχή του ήταν εμφανέστερη μέχρι που έχασε τις αισθήσεις του! Ο Πατριάρχης, που ήταν μόνος μαζί του, αμέσως έσπευσε να τον εναγκαλιστεί για να τον συνεφέρει και φώναξε τον γραμματέα του για βοήθεια. Τον μετέφεραν στο Νοσοκομείο και μετά από λίγες ημέρες εξέπνευσε (σημ.ΑΠ. Αιωνία η μνήμη του ήταν καλή και αγαθή ψυχή). Έτσι έληξε η πρώτη επαφή του Αθηναγόρα με τη Ρώμη μέχρι που έγινε Πάπας ο Ρονκάλλι ως Ιωάννης ΚΓ΄ και εξελίχθηκαν όπως γνωρίζουμε πλέον τα γεγονότα, τα οποία άλλωστε έχω καταγράψει. Πέρασαν 14 χρόνια και στις 27 Οκτωβρίου 1967 ο Πατριάρχης Αθηναγόρας συγχοροστατεί με τον Πάπα Παύλο Στ΄ υπό το κιβώριο της βασιλικής επάνω από τον τάφο του Αποστόλου Πέτρου, σε μια ενθουσιώδη ατμόσφαιρα από τις πρωτοφανείς εκδηλώσεις του κλήρου και του λαού της Ρώμης! Απίστευτες στιγμές χωρίς την άνωθεν εξήγηση. Όταν επέστρεψε ο Πατριάρχης στον τόπο της φιλοξενίας του, στον πύργο του Αγίου Ιωάννη με κάλεσε πλησίον του και με ρώτησε: «Μετά από όσα είδες, τι γίνεται;». Πανικοβλήθηκα και λίγο αργότερα, με αυτό το ερώτημα, έγραψα ένα άρθρο στο ΕΘΝΟΣ των Αθηνών! Έκτοτε έγιναν πολλά.
Μετά την εκδημία Παύλου Στ΄ εκλέγεται μέσα σε δύο ημέρες στις 26 Αυγούστου 1978 ο διάδοχός του. Προερχόταν πάλι από τη Βενετία. Ήταν ο Αλμπίνο Λουτσιάνι, 65 χρόνων με καταγωγή από τη βόρεια Ιταλία, ο οποίος κλήθηκε Ιωάννης-Παύλος Α΄. Η ενθρόνιση του στην πατριαρχική καθέδρα του επισκόπου της Ρώμης, στην βασιλική του Λατερανού, χωρίς παπική τιάρα παραξένευσε πολλούς εραστές των μεσαιωνικών αυτοκρατορικών τελετουργιών. Εκ των πρώτων που δέχθηκε ήταν ο εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχου Δημητρίου, Γέροντας Χαλκηδόνος Μελίτων Χατζής. Είχε μαζί του μακρά και εγκάρδια συνομιλία για την εξέλιξη των σχέσεων των δύο Εκκλησιών. Όταν επέτρεψε ο Γέροντας στην Αθήνα μου είπε: «Ο νέος Πάπας πρέπει να είναι πραγματικός άνθρωπος του Θεού και θα δούμε μεγάλες εξελίξεις στην αρχιερατεία του. Μου ζήτησε να τον επισκεφθώ σύντομα και πάλι». Σε λίγες ημέρες μάθαμε το συγκλονιστικό γεγονός που έζησε ο ευαίσθητος Πάπας. Δέχθηκε και τον εκπρόσωπο της Ρωσικής Εκκλησίας, μητροπολίτη Λένινγκραντ Νικόδημο, ο οποίος φαίνεται να συγκινήθηκε τόσο απ’ ό,σα άκουσε από το στόμα του Πάπα, που κατέρρευσε! Αμέσως ο Πάπας τον αγκάλιασε για να τον συνεφέρει και ευθύς κάλεσε σε βοήθεια τους συνεργάτες του. Ο Ιωάννης-Παύλος Α΄ έζησε το 1978 την ίδια ταραχή που έζησε το 1953 στο Παγκάλτι της Πόλης ο Πατριάρχης Αθηναγόρας κατά την καρδιακή προσβολή του Ανδρέα Κασούλο! Μήπως αυτά τα δύο συγκλονιστικά περιστατικά δείχνουν την μεταξύ μας αδελφότητα που δεν πέτυχε να τρώσει η μακρά «ακοινωνησία» μας; Πάντως, απ' ότι γνωρίζω, δεν ήταν αποτρεπτικά των μετά ταύτα εξελίξεων.
Μετά 33 ημέρες ο Πάπας αιφνίδια εξεδήμησε. Ο Γέροντας συγκλονισμένος επήγε στην κηδεία. Όταν εξελέγη διάδοχός του ο Ιωάννης-Παύλος Β΄ μετέβη στην ενθρόνισή του και επιστρέφοντας στην Αθήνα μου είπε σύννους και προβληματισμένος: «Με τον Πολωνό Πάπα βλέπω δυσκολίες. Η Κρακοβία από την οποία προέρχεται είναι σήμερα ό,τι ήταν στην αρχαιότητα η Καρχηδόνα, κέντρο λατινικής συντηρητικότητας. Οι Ιταλοί Πάπες είναι ανοικτοί στις επινεύσεις του Παρακλήτου!». Παρ΄ όλη την πρώτη εντύπωση ο αλήστου μνήμης κλεινός Πατριάρχης Δημήτριος ακολούθησε τους από αιώνες βηματισμούς των Πατριαρχών. Την σκυτάλη αυτή της Καταλλαγής παρέλαβε προ εικοσαετίας ο οτρηρός και ακάματος Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Τον Ιωάννη-Παύλο Β’ διαδέχθηκε ο διαπρεπής ακαδημαϊκός θεολόγος Πάπας Ράτσιγκερ με το όνομα Βενέδικτος Ιστ΄, που διέπρεψε ως άξιος διδάσκαλος της πίστεως για τον Χριστό επί μία επταετία. Όμως η παραίτηση αλλά και η διαδοχή του εξέπληξαν! Αναζητήθηκε για να τον αναπληρώσει ο κατάλληλος επίσκοπος στην «άκρη του κόσμου» και βρέθηκε στην Αργεντινή. Ένας γόνος Ιταλών μεταναστών που από καιρό φαινόταν χαρισματική προσωπικότητα. Ο Χορχέ (Γεώργιος) Μάριος Μπεργκόλιο εκλέχτηκε στις 13 Μαρτίου 2013, ως ο 266ος Πάπας Ρώμης και έλαβε – για πρώτη φορά - το όνομα Φραγκίσκος προς τιμήν του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, συνοψίζοντας κάποιους συμβολισμούς.
Ο επίσκοπος αυτός κοσμείται από δύο σπουδαίες αρετές: την ταπείνωση και την φιλοπτωχεία. Δεν εξεβίασε τυχοδιωκτικά την προαγωγή του για να δοξαστεί και να ικανοποιήσει την κενοδοξία του. Έζησε πάντα θυσιαστικά τη διακονία του με ζήλο, ειλικρίνεια και απλότητα. Κέρδισε την εκτίμηση κλήρου και λαού και όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου αναγορεύθηκε στο ύπατο αξίωμα της Εκκλησίας του χωρίς δολοπλοκίες. Τώρα με το θεσμικό κύρος του αξιώματός του δυναμικά οικοδομεί το αρχαίο ήθος της «Προκαθημένης της Αγάπης»! Λιτή είναι η παρουσία του μέσα στην λευκή περιβολή του με μόνο κόσμημα τον παλαιό απλό επιστήθιο Σταυρό του. Καθημερινά λειτουργεί ιεροπρεπέστατα με τα κατάλευκά του άμφια ως απλός ιερέας «πραΐα τη φωνή» και έχει αμεσότητα στο κήρυγμά του γιατί με πειστικότατα μεταγγίζει το πνεύμα Χριστού στους εκεί εκκλησιαζόμενους χωρίς «ομολογιακούς» μετεωρισμούς. Ο βίος του είναι κοινοβιακός εν μέσω αδελφών στον ξενώνα του «Οίκου της Αγίας Μάρθας» στο Βατικανό. Μόνον κάθε Κυριακή λειτουργεί στις μικρές ενορίες της Ρώμης και επιστρέφει στο Βατικανό για να απευθύνει ευαγγελικούς λόγους και την ευλογία του στους αναμένοντες πιστούς στην πλατεία του Αγίου Πέτρου. Στο ξενώνα που διαμένει είναι προσηνής και εγκάρδιος συγκάτοικος και διαλεκτικός με όσους συναντάται στους διαδρόμους και στο ασανσέρ, αλλά και παρακάθεται στη κοινή Τράπεζα σαν απλός επίσκοπος! Έχει ήδη γίνει γνωστό πώς δεν επιθυμεί να τον αποκαλούν Πάπα, αλλά «επίσκοπο της Ρώμης». Όταν κάποιος εκδηλώνει σεβασμό στο αξίωμά του, τον προλαμβάνει και τον ασπάζεται εγκάρδια και πάντα έχει ένα καλό λόγο να του πει ! Ούτε πολυτελή άμφια και Σταυρούς ούτε και υποχρεώνει κάποιο να προσκυνήσει το χέρι του. Οι εκκλησιολογικές πεποιθήσεις του νέου Πάπα περί της Ορθοδόξου Ανατολής εκδηλώνονται από την παρουσία του Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην ενθρόνιση του. Με εγκαρδιότητα υποδέχθηκε τον Προκαθήμενο της Νέας Ρώμης και τον διαβεβαίωσε για την σταθερή σύμπλευσή μαζί του προς αποκατάσταση της ενότητας των δύο πνευμόνων της αυτής Εκκλησίας της Ρώμης. Οι ενταύθα χαιρεκάκως λοιδορούντες το Φανάρι προσπάθησαν εις μάτην να προβάλουν την παρουσία του εκ Μόσχας απεσταλμένου πιστεύοντας ίσως ότι έτσι θα μειώσουν την σημασία της παρουσίας του Πατριάρχη μας στη Ρώμη. Αυτές οι κακεντρεχείς σκέψεις ανατράπηκαν πλήρως από την πρόσφατη μετάβαση του Απεσταλμένου του Πατριάρχου Βαρθολομαίου διαπρεπούς ακαδημαϊκού θεολόγου μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη για την «Θρονική εορτή» της αποστολικής Καθέδρας της Ρώμης. Η νέα αυτή επικοινωνία Παλαιάς και Νέας Ρώμης απέδειξε πόσο κοντά πλησίασαν με τον Διάλογο προς την ενότητα μας.
Ο πάπας Φραγκίσκος με την ευκαιρία αυτή εξήρε την σημασία του αδελφικού δεσμού Πέτρου και Ανδρέου και των διαδόχων τους για να στηρίζουν την κληρονομία της αδελφότητός τους. Μάλιστα εύγνωμόνως αναφέρθηκε ο Πάπας στην Ανατολή που συντήρησε και πρόσφερε πάλι σήμερα στη Δύση την αρχή της «Συνοδικότητας». Τις θέσεις του αυτές δημόσια επιβεβαίωσε και με εκκλησιαστικές πράξεις, όπως ήταν: ο «εν Χριστώ Ασπασμός» και η «Συμπροσευχή» προ του τάφου του Πέτρου με την όλη συμμαρτυρούσα τάξη τους που έδειξε: «Τί το Πνεύμα λέγει ταίς Εκκλησίες» (Αποκ. β΄ 11). Και οι λόγοι και οι πράξεις επισφραγίστηκαν όταν ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε από το πλήθος της πλατείας του Αγίου Πέτρου να συμπροσευχηθούν στην Παναγία για τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, κάτι που έπραξε ο πρώτα ο ίδιος, και πάνδημα χειροκροτήθηκε!
Αυτά τα Χριστοθέλητα ανοίγματα δύσκολα κατανοούνται από τους πολεμοχαρείς «ομολογητές» των ημερών μας. Αλλά πρέπει να διερωτώμεθα, μήπως μπόρεσαν αυτοί ποτέ να αντιληφθούν το γιατί:
α) Ενώ μετά τα μέσα του 11ου αιώνα που αρχίζει η μακρά ακοινωνησία των δύο Εκκλησιών της Ρώμης, πέρασαν από την Παλαιά Ρώμη εκατόν δώδεκα (112) επίσκοποι, δεν καταδικάστηκε κανένας για αίρεση, ούτε και καθαιρέθηκε και η κανονική Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία δεν τον αντικατέστησε με κανονικό Ορθόδοξο επίσκοπο;
β) Μήπως μπόρεσαν ποτέ να καταλάβουν οι μικροί Φιλισταίοι των Αθηνών γιατί επί 1000 χρόνια καμιά Σύνοδος της Ανατολής, όσο σπουδαία και αν ήταν για την ορθόδοξη διδασκαλία, δεν τόλμησε να αυτοκληθεί Οικουμενική και γι' αυτό τι τις έλλειπε;
γ) Μήπως κατάλαβαν ποτέ οι ελλαδικοί πως για να υπάρξει κανονικά ένας εκκλησιαστικός θεσμός στην ελλαδική επικράτεια, όπως η αυτοκεφαλία, εκδίδεται απόφαση με Τόμο ή Πράξη της Μητρός Μεγάλης Εκκλησίας;
δ) Μήπως οι γενεές των ιεραρχών που πέρασαν από τη ζωή της Εκκλησίας επί 1000 χρόνια ήταν κρυφοί «Οικουμενιστές» και επιλήσμονες των ιερών κανόνων και της Εκκλησιαστικής Ιστορίας μας όταν συνεχώς κατέβαλαν προσπάθειες για την ενότητα της Εκκλησίας και απέφευγαν τις οξύτητες;
Οι σύγχρονοι Κορύβαντες χορεύουν οργιαστικά και λοιδορούν την ευλογημένη γνώση και πείρα της Μητρός Εκκλησίας μας. Το θλιβερό είναι πως συγχοροστατούν στην φρενίτιδά τους και αρχιερείς πού ασύνετα διεθνώς δυσφημούν το επίπεδο της ελλαδικής Ιεραρχίας!
Εμείς όμως «πάντα θα πορευόμεθα», όπως έλεγε ο μακαριστός πατριάρχης Αθηναγόρας, μαζί με τους νουνεχείς βηματισμούς του Πατριάρχη μας Βαρθολομαίου σε συνάντηση με τον επίσκοπο της Ρώμης γιατί ισχύει πάντα η «κατηγορηματική προσταγή» του Κυρίου για την ενότητα της Εκκλησίας Του.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου