Αγία Τριάδα (ένας Καθεδρικός Τρισυπόστατος Ναός)

Η πρώτη εκκλησία της Αγίας Τριάδας περατώθηκε το 1844 επί δημαρχίας Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση σε έκταση που ανήκε στη Μονή του Αγίου Σπυρίδωνος. Η κατασκευή της είχε αρχίσει επτά με οκτώ χρόνια νωρίτερα, επί Δημαρχίας του πρώτου Δημάρχου Πειραιά Κυριάκου Σερφιώτη. 

Τέσσερις γενιές Πειραιωτών είχαν για αυτήν την πρώτη εκκλησία της Αγίας Τριάδας, αντιρρήσεις που αφορούσαν τον σχεδιασμό της, την έλλειψη παραθύρων, τον προσανατολισμό της, ο οποίος δεν ήταν σύμφωνος με τους κανόνες των ορθοδόξων εκκλησιών που ήθελε να έχουν κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά, για την έλλειψη κτιστών κωδωνοστασίων (τα κωδωνοστάσια προστέθηκαν στο κτήριο το 1936, ενώ πριν υπήρχαν ως ανεξάρτητη κατασκευή).

Ναός Αγίας Τριάδας με δύο κωδωνοστάσια το 1939

Για κανένα άλλο πειραϊκό έργο δεν ακούστηκε τόση γκρίνια όσο για την εκκλησία αυτή. Ακόμα και ο Ίλαρχος Αγγελόπουλος, τότε Φρούραρχος του Πειραιά, έλεγε ότι τα θεμέλια της εκκλησίας δεν ήταν εντάξει και ότι κάποτε αυτή θα κατακρημνισθεί. 

St. Trinite - Piree

Η "προφητεία" αυτή θα πραγματοποιηθεί, όχι επειδή τα θεμέλια της εκκλησίας δεν ήταν σωστά, αλλά μετά τον Αγγλο-αμερικανικό βομβαρδισμό της 11ης Ιανουαρίου 1944, όταν οι σύμμαχοι βομβάρδισαν αεροπορικώς τον Πειραιά, με αποτέλεσμα βόμβες να πέσουν και στο ναό της Αγίας Τριάδας. Στα ερείπια της εκκλησίας θάφτηκαν πολλοί Πειραιώτες που είχαν καταφύγει εκεί για να προστατευθούν.

Από την καταστροφή της Αγίας Τριάδας, νέα γκρίνια εκδηλώθηκε. Κατ΄αρχάς διότι καθυστερούσε η αναστήλωση παρά τους εράνους που γίνονταν για τις κατεστραμμένες εκκλησίες της Ελλάδας και στην συνέχεια διότι διχάστηκαν οι γνώμες για το εάν θα έπρεπε να ανακατασκευασθεί η εκκλησία καθ΄ ολοκληρίαν ή να αναστηλωθεί. Η αναστήλωση της παλαιάς εκκλησίας ήταν κάτι που επικρατούσε τότε ως ιδέα στον ημερήσιο τύπο.

Δημοσίευμα του 1945 που υποστήριζε τους λόγους αναστήλωσης του υπάρχοντος ναού. Κύρια αιτία ήταν η πεποίθηση ότι θα γκρεμισθεί η παλαιά και δεν ανεγερθεί νέος ναός

Οι έριδες συνεχίστηκαν για το αν ο νέος ναός θα είναι μεγάλος ή μικρός. Στο μεταξύ μια μικρή πρόχειρη εκκλησία είχε στηθεί στην πλατεία. Νέες έριδες εμφανίσθηκαν όταν κατά τις ανασκαφές βρέθηκαν ψηφιδωτά και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα, για τα οποία αποφάσισε οαρχαιολόγος Παπαγιαννόπουλος - Παλαιός, ότι ήταν μεγάλης αξίας γιατί από αυτά μπορούσαν οι επιστήμονες να αποκαλύψουν τον πραγματικό χώρο που ήταν οι πέντε στοές της αρχαιότητας και το πρώτο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του κόσμου. Το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά με αλλεπάλληλες αποφάσεις του που ήταν όλες παμψηφεί ήταν υπέρ της αναστολής των εργασιών ανεγέρσεως της Εκκλησίας. Αντίθετες αποφάσεις εξέδιδε ωστόσο η Επιτροπή Ανεγέρσεως που είχε συσταθεί με Πρόεδρο τον Μιλτιάδη Πουρή (του Δημοσθένη),μια επιτροπή που είχε δημιουργηθεί το 1950.

Παμπειραϊκή Ένωση Αναστηλώσεως Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος ήταν το πλήρες όνομα. Οι Πειραιώτες την έλεγαν απλά "Επιτροπή Ανεγέρσεως".  Ο Πρόεδρος  αυτής Μιλτιάδης Πουρής μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Δωρόθεο, ήταν αυτοί που τελικά πέτυχαν την ανέγερση του νέου ναού 

Από την διαφωνία αυτή που είχε προκύψει, προκλήθηκε τελικώς η επέμβαση τουΑρχιεπισκόπου Αθηνών Δωροθέου, που ήταν παλαιός κάτοικος Πειραιώς. Επικράτησε η άποψη ότι το ορθότερο θα ήταν να αναγερθεί μια μικρή εκκλησία στο σημείο και μια άλλη μεγάλη κάπου αλλού αλλά εντός της περιφέρειας της Αγίας Τριάδας. Από την σύσκεψη αυτή είχαν αποχωρήσει όλοι οι εκκλησιαστικοί επίτροποι και ο τότε προκαθήμενος της εκκλησίας διέκοψε την συνεδρίαση και η μεσολαβητική του προσπάθεια έλαβε τέλος. 

Όμως στο μεταξύ και εν μέσω διαφωνιών, η Αγία Τριάδα ανεγείρεται με τις προσπάθειες και το πείσμα του Αρχιεπισκόπου Δωροθέου και του Προέδρου κ. Μιλτιάδη Πουρή, στον ίδιο χώρο και υπερμεγέθης και με βασικό πόρο τον δεκάλεπτο που επιβλήθηκε στο εισιτήριο σε 12 λεωφορειακές γραμμές στην περιοχή του Πειραιά. 

Αγία Τριάδα επί Δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση. Μπροστά από τον Τινάνειο Κήπο υπήρχε αφετηρία λεωφορείων. Βασικός πόρος ανέγερσης ήταν το από την δεκαετία του '50 δεκάλεπτο, που είχε μπει στο εισιτήριο σε 12 Πειραϊκές γραμμές υπέρ ανεγέρσεως του κατεστραμμένου από τον βομβαρδισμό, ναού.

Ο θεμέλιος λίθος του νέου Ναού τίθεται στις 17 Ιουνίου 1956, ενώ ο νέος ναός εγκαινιάσθηκε στις 17 Μαΐου 1964 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γεωργίου Νομικού και σε αντίθεση με τον αρχικό ναό που δεν είχε παράθυρα, ο νέος διέθετε 40 μόνο στον τρούλο. Μέχρι το 1979 όμως συνεχίζονταν οι εργασίες στο εσωτερικό του ναού, που αφορούσαν κυρίως την αγιογράφηση. Μεγάλη ώθηση στην αγιογράφηση είχε δοθεί επί Δημαρχίας Σκυλίτση όταν ο βιομήχανος Μποδοσάκης είχε προσφέρει ως δωρεά μεγάλο χρηματικό ποσό.

Κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό αποτελεί το γεγονός ότι ο ναός είναι τρισυπόστατος. Το κεντρικό του μέρος είναι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα, το δεξιό στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο και το Αριστερό στην Αγία Σκέπη. Ακόμα σε αυτός βρίσκονται ενσωματωμένα δύο παρεκκλήσια. Του Αγίου Νεκταρίου και το παρεκκλήσι του Κύριλλου και Μεθόδιου (μέσα στο οποίο μπορεί κάποιος να δει υπολείμματα των Μακρών Τειχών).

Ο νέος ναός της Αγίας Τριάδας Πειραιά

Κάτι που αξίζει να αναφέρουμε είναι ότι κατά την εκκαθάριση της πλατείας από τον παλαιό ναό, όταν αποφασίστηκε να κατασκευαστεί νέος, πλήθος μαρμάρινων κατασκευών από την παλιά εκκλησία της Αγίας Τριάδας διασκορπίστηκαν είτε σε εργαστήρια κατασκευής μαρμάρων, είτε σε άλλες εκκλησίες και μερικά μόνο κατέληξαν δυστυχώς να διασωθούν σε Μουσεία.

Προσκυνητάρι δρόμου. Το συγκεκριμένο ήταν τοποθετημένο μπροστά από την είσοδο του παλαιού ναού της Αγίας Τριάδας Πειραιά, με σκοπό βεβαίως την συγκέντρωση χρημάτων. Φέρει την επιγραφή "ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΥΠΕΡ ΑΝΑΓΕΙΡΟΜΕΝΟΥ ΝΕΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ. ΔΑΠΑΝΗ ΑΔΕΛΦΩΝ Γ. ΖΕΡΒΟΥ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1930" Οι κατασκευαστές μαρμαράδες το ονομάζουν παραστατικά "ζητιάνο". Το συγκεκριμένο βρίσκεται στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο. Φωτογραφία από Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.

Μαρμάρινος δικέφαλος αετός δαπέδου. Είναι φθαρμένος από την χρήση (πατήματα). Προέρχεται επίσης από τον παλαιό ναό της Αγίας Τριάδος Πειραιώς που καταστράφηκε από του βομβαρδισμούς. Βρίσκεται στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Τήνου. Φωτογραφία από Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.