Ποιο το θεμέλιο;

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς Καλλίνικου

Δεν πρόκειται για τη θεμελίωση των οικοδομικών κολοσσών που κυριαρχούν στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις και σημαδεύουν τόσο έντονα την τεχνολογική εξέλιξη του αιώνα μας. Πρόκειται για το θεμέλιο ενός άλλου οικοδομήματος, έμψυχου και πολύτιμου. Για το θεμέλιο της κοινωνίας μας, μέσα στην οποία ζούμε και από την οποία εξαρτάται η ευτυχία μας και η ποιότητα της ζωής μας. Τεράστια οικοδομήματα σωριάστηκαν σε ερείπια από λανθασμένους και κακούς υπολογισμούς στη θεμελίωση. Και κοινωνίες έχουν καταβαραθρωθεί στο χάος της καταστροφής από λανθασμένη δομή των ηθικών και πνευματικών τους θεμελίων. Έτσι ο λόγος για μια επιτυχημένη θεμελίωση της κοινωνίας μας παίρνει αποκαλυπτικό μαζί και υπαρξιακό χαρακτήρα, με τεράστιες προεκτάσεις σε όλες τις πτυχές του είναι μας. Το ερώτημα αναπηδάει καταυτό απ’ την καρδιά μας κι έρχεται στα χείλη μας αμείλικτο: Ποιο το θεμέλιο έχει σήμερα η ελληνική μας κοινωνία; Ποιες είναι οι ηθικές βάσεις και αρχές που διέπουν την κοινωνική μας υπόσταση τώρα, στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα μας; Ποια δομή συνέχει τον τρόπο της ζωής μας και κατευθύνει τα βήματά μας;

Απ’ την πρώτη κιόλας στιγμή, κάθε απροκατάληπτος παρατηρητής διαπιστώνει πως η σημερινή κοινωνία της πατρίδας μας κυριαρχεί πάνω στο θέμα αυτό μια αληθινή σύγχυση. Αυτά που για μια μερίδα θεωρούνται βασικές αξίες της ζωής, για την άλλη φαίνονται ξεπερασμένα, «κατεστημένα», χωρίς εσωτερική αξία. Και αυτά που οι μεν ακολουθούν με ενθουσιασμό, οι δε τα απορρίπτουν με φανατισμό. Ένα μωσαϊκό αντιλήψεων, απόψεων και θεωριών κατακλύζει σήμερα την κοινωνία μας, δίνοντας το μέτρο της συγχύσεως που επικρατεί στα ιδεολογικά και κοσμοθεωριακά θέματα. Μετά τη σύγχυση, σαν πρώτη και βασική μας διαπίστωση, ακολουθεί και μια δεύτερη, εξίσου απογοητευτική. Κι αυτή είναι πως η χριστιανική θεμελίωση της ζωής είναι αξία που ενστερνίζεται μια μειονότητα του λαού μας. Για την πλειονότητα ισχύει μια ρηχή, επιπόλαια και σαθρή θεμελίωση που δεν μπορεί να αντέξει στους συγκλονισμούς του βίου. Τα θεμέλια αυτής της τάξεως υπαγορεύονται από την ασύδοτη διάθεση ζωής, από την αχαλίνωτη ικανοποίηση χαμηλών ενστίκτων και από την επικράτηση σαρκικών στοιχείων στη ζωή. Το αποτέλεσμα είναι φανερό γύρω μας. Θεσμοί ιεροί και αξίες ηθικές τοποθετούνται στο περιθώριο και ανασύρονται απ’ εκεί, όταν θα χρειαστούν για να κατακεραυνωθεί η νεολαία ή για να δοθεί τροφή σε απλές ωραιολογίες και σχήματα λόγου, που τόσο έντεχνα και υποκριτικά χρησιμοποιούνται κάθε τόσο.

Και οι δύο προηγούμενες διαπιστώσεις μας έχουν έντονο το τραγικό στοιχείο μαζί τους. Κι αυτό επιτάσσει την αναθεώρηση της γραμμής πλεύσεως της σχεδίας μας. Εάν οι άνθρωποι δεν στηρίξουν όλη τους την ύπαρξη επάνω στο ακλόνητο θεμέλιο που λέγεται Χριστός, «ουκ έσται παύλα των δεινών». Ο λόγος του Θεού είναι αδιάψευστος: «Θεμέλιον άλλον ουδείς δύναται θείναι παρά τον κείμενον, ος εστίν Ιησούς Χριστός» (Α΄ Κορ. γ΄ 11). Ναι, παρ’ όλη την αποθέωση της επιστημονικής σκέψεως στον αιώνα μας και παρ’ όλη την ανάπτυξη της συγχρόνου τεχνολογίας, ο Ιησούς Χριστός θα παραμένει «το Α και το Ω» (Αποκ. α΄8) όλης της κτίσεως, και της ζωής μας συνεπώς. Όταν η κοινωνία μας αποκτήσει τον Χριστό σαν θεμέλιο της, τότε θα ευδοκιμή και θα ευημερεί. Ίσως αυτό το τελευταίο να προβληματίζει. Πως -  πιθανόν να σκεφθεί κανείς – ο Χριστός μπορεί να μας εξασφαλίσει ευδοκίμηση και ευημερία; Και όμως. Μέχρι τώρα στηρίξαμε όλες μας τις ελπίδες στον τεχνολογικό πολιτισμό, στην ανάπτυξη της διάνοιας μας, στα αγαθά της καταναλωτικής μας κοινωνίας. Κι εδοκιμάσαμε την απογοήτευση, γιατί ενώ κολυμπάμε κυριολεκτικά μέσα στις ανέσεις, εν τούτοις δεν αδράξαμε ακόμη στα χέρια μας την αληθινή ευημερία που θα μας απαλλάξει από το χάος, από τη θλίψη, από το άγχος το καθημερινό.

Τι περιμένουμε λοιπόν; Δεν θα αρνηθούμε τις κατακτήσεις μας, αλλά και δεν θα τις θεοποιήσουμε. Όλες τους έχουν αξία, εφ’ όσον μέσα μας υπάρχει η πίστη στον Χριστό και ο σεβασμός στην Εκκλησία του. Τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει από τις καρδιές την απουσία του Χριστού. Από αυτόν πηγάζουν όλες οι ανώτερες αξίες, τα ευγενή ιδανικά που ομορφαίνουν τη ζωή μας και της δίνουν νόημα και περιεχόμενο.

Το κείμενο γράφτηκε στο Περιοδικό Πειραϊκή Εκκλησία τον Απρίλιο του 1993.

Επιμέλεια: Κώστας Ζουρδός