Μοιάζει σα να κοιμάται. Το σώμα του μικρού Αϊλάν έχει τη στάση αυτής της γλυκιάς εγκατάλειψης, της βεβαιότητας ότι τίποτα κακό δεν μπορεί να συμβεί. Αποπνέει εμπιστοσύνη, τρυφερότητα, όπως όλα τα μικρά παιδιά που τα ακούμπησε στο κρεβάτι τους μισοκοιμισμένα, ύστερα από μια θερμή αγκαλιά, ο γονιός τους.
Η φωτογραφία του τρίχρονου Σύρου βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων εφημερίδων του κόσμου, συγκίνησε, κινητοποίησε, συμβολίζει την προσπάθεια εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων να περάσουν από τον θάνατο στη ζωή. Αυτή η ανεξέλεγκτη ροή –δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε τις συνθήκες εκτάκτου ανάγκης στην οποία βρίσκονται τα ελληνικά νησιά, με τη Λέσβο στην κορυφή να έχει δεχτεί φέτος, έως τις 23 Αυγούστου, τουλάχιστον 94.134 άτομα– δεν έχει τέλος. Οπως και οι θάνατοι δεν έχουν τέλος. Η Μεσόγειος έχει υπολογιστεί ότι μετράει κάθε δύο ώρες και έναν νεκρό μετανάστη. Τον Απρίλιο είχε, επίσης, «συγκλονίσει» το ναυάγιο ανοικτά των ακτών της Λιβύης, με τους περισσότερους από 800 νεκρούς.
Τι συνέβη και σκόνταψε το παγκόσμιο κοινό πάνω στην εικόνα του μικρού Αϊλάν; Η φωτογραφία έχει αναπαραχθεί σε σημείο εθισμού –δηλαδή ακυρώσεως– τροφοδότησε κύματα συναισθημάτων· όλοι έχουν κάτι να πουν, να γράψουν. Ολοι θρηνούν και όλοι οργίζονται για τη στάση της Ευρώπης.
Δεν είναι η πρώτη φορά που σε μία, μοναδική, φωτογραφία πυκνώνουν γεγονότα που άλλαξαν τον κόσμο και τον τρόπο που προσεγγίζουμε την ιστορική αφήγηση. Μία φωτογραφία, μία εποχή. Με τον Αϊλάν η μεγάλη μετακίνηση πληθυσμών του 21ου αιώνα αποκτά συμβολικό πρόσωπο. Μέχρι να βρεθεί το σώμα του σε ακτή της Τουρκίας, η μεταναστευτική τραγωδία ήταν κυρίως αριθμοί.
Την άνοιξη του 2015 προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ του Βιμ Βέντερς «Το αλάτι της γης», με αφηγήσεις του 70χρονου Βραζιλιάνου φωτογράφου Σεμπαστιάο Σαλγάδο, ο οποίος έχει αποτυπώσει τη φρίκη στην Αφρική, στα Βαλκάνια, σε τόπους πολέμων, φτώχειας, ασθενειών, μετανάστευσης. Οι άνθρωποι έφευγαν για να σωθούν. Πέθαιναν σαν τις μύγες, 12-15.000 κάθε μέρα. Εκλεισε αυτό το κεφάλαιο όταν ένιωσε ότι «η ψυχή του είχε αρρωστήσει», ότι δεν είχε άλλη δύναμη να ζήσει σε αυτά τα μέρη. «Είχες την εντύπωση πως όλος ο πλανήτης ήταν γεμάτος σκηνές προσφύγων». Η φράση του αυτή μπορεί να αφορά τη Ρουάντα ή το Κονγκό της δεκαετίας του 1990, επιστρέφει όμως το 2015 με απόλυτη ακρίβεια.
Οι τηλεοπτικές εικόνες από τη Λέσβο, από τα σύνορα των Σκοπίων, από την Τσεχία, οι δηλώσεις και οι περιγραφές όσων παρακολουθούν από κοντά την πορεία αυτών των ανθρώπων είναι σαν να αναπαράγουν την ίδια φράση.
Εχει σήμερα τη δύναμη μια φωτογραφία να οδηγήσει σε πολιτικές παρεμβάσεις; Να πιέσει ώστε να ληφθούν αποφάσεις που θα ανακουφίσουν πάσχοντες, διωκόμενους, πληθυσμούς; Πόσο το σώμα ενός νεκρού παιδιού σε μιαν ακτή μπορεί να κινητοποιήσει περισσότερο, να αποτελέσει συγκριτική κλίμακα σε μια αλληλουχία τραγωδιών; Τι ορίζει το «πιο» τραγικό; Στον κορεσμό του σημερινού θεατή που βλέπει εικόνες που παγώνουν, αναβιώνοντας διαρκώς εφιάλτες, τι μπορεί να προκαλέσει το αλησμόνητο σοκ; Πόσο κρατάει η οργή, το δράμα, τα δάκρυα, η απελπισία, η οδύνη του θεατή ή του χρήστη των social media;
Ο εθισμός στο όλο και χειρότερο δεν έχει αντίδοτο. Μέσα σε αυτήν τη συνθήκη μετριόνται πραγματικές ανάγκες, ξεκαθαρίζουν προθέσεις και στόχοι.
Η ψηφίδα του μικρού Αϊλάν έχει τη δύναμη του άηχου. Του παιδικού κλάματος που δεν πρόλαβε να ακουστεί. Της σιωπής που υπενθυμίζει όσα δεν έχουν ακόμα ειπωθεί από εκείνους που μπορούν να δώσουν λύσεις.
Πηγή: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου