Ορθοδοξία και Πατρίδα στην πολιτική του Ιωάννη Καποδόστρια

Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων 

Με την ευκαιρία του εξαμήνου της Ελληνικής Προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ακριβέστερα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο) η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος και το Υπουργείο Εξωτερικών διοργάνωσαν Ημερίδα αφιερωμένη στον πρώτο Κυβερνήτη του νεοσύστατου κράτους μας, τον Ιωάννη Καποδίστρια. Η Ημερίδα έλαβε χώραν στις 30 Μαίου στην Παλαιά Βουλή, ενώ προέκτασή της ήσαν οι συναφείς εκδηλώσεις στο Ναύπλιο στις 31 Μαίου και 1 Ιουνίου. Στην Ημερίδα ήσαν παρόντες και απηύθυναν χαιρετισμό ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος και ο Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως και Υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος. 

Ο Καποδίστριας μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει πρότυπο πολιτικού και διπλωμάτη για την εποχή μας. Παραμένει επίκαιρος, διότι το ήθος του και οι ικανότητές του συνέθεταν μία προσωπικότητα διαχρονικής και οικουμενικής αξίας και εμβέλειας. Δεν εμπνέει μόνον τους Έλληνες, αλλά και τους Ρώσους, τους Ελβετούς, τους Γάλλους και άλλους λαούς. Τους Έλληνες τούς βρήκε ματωμένους, διχασμένους, φτωχούς και με τον Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και έδωσε αγώνα για να δημιουργήσει κράτος και να καθορίσει τα σύνορά του. Οι Ρώσοι τον αξιοποίησαν ως Υπουργό Εξωτερικών, οι Ελβετοί τον τιμούν ως θεμελιωτή της Ελβετικής Συνομοσπονδίας των καντονίων, οι Γάλλοι τον ευγνωμονούν διότι εμπόδισε τον Τσάρο και τους άλλους ηγέτες από το να τεμαχίσουν την ηττημένη Γαλλία του Ναπολέοντα. Η Ευρώπη του αναγνωρίζει την αρχική ιδέα και το όραμα για μία μορφή Ενώσεως χωρίς να καταργηθούν τα εθνικά κράτη.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ευλαβής, προσευχόμενος και μελετητής των θησαυρών της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Από τον Κερκυραίο πατέρα του και την Κυπρία μητέρα του είχε διδαχθεί την πίστη στον Χριστό και στην Εκκλησία και έφερε πάντα μαζί του την εικόνα της Παναγίας Πλατυτέρας από το ομώνυμο μοναστήρι της Κέρκυρας.

Η Ορθοδοξία ήταν η βάση κάθε σκέψης και πράξης του. Θεμελίωσε την παιδεία με κύριο μάθημα τα Ορθόδοξα Θρησκευτικά. Ζήτησε από τον Ανδρέα Μουστοξύδη να συγγράψει βιβλίο Θρησκευτικών ως το πιο απαραίτητο για τα σχολεία του νέου κράτους. Ίδρυσε στον Πόρο Ιερατική Σχολή. Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων είναι ιδέα του Καποδίστρια, ο οποίος τότε το ονόμασε Γραμματεία των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως.

Στα πρώτα βήματά του ως Κυβερνήτης στην Αίγινα πήγαινε τακτικά στον Μητροπολιτικό ναό, την Μεγάλη Παναγία, όπου και σήμερα σώζεται το στασίδι του. Αλλά και το φονικό βόλι τον βρήκε έξω από τον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο όπου πήγαινε να εκκλησιασθεί από όρθρου βαθέως.

Προέβαλλε την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων γράφοντας στους ξένους πολιτικούς ότι Έλληνες είναι εκείνοι, οι οποίοι παρά την δουλεία δεν έπαυσαν να ομολογούν την πίστη τους στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και να μιλούν τη γλώσσα των πατέρων τους.

Πίεζε με έξυπνο τρόπο τον Τσάρο της Ρωσίας να ενδιαφερθεί για την ελευθερία της Ελλάδος. Η πατρίδα του ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντός του. Ο αντίπαλός του, ο Αυστριακός Καγκελλάριος Μέττερνιχ, τον κατηγορούσε ότι είναι ικανός να κάνει τα πάντα αρκεί να κερδίσει η Ελλάς την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Ο Χένρι Κίσσιγκερ, πρώην Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, έγραψε στη διδακτορική διατριβή του για τη διπλωματία του 19ου αιώνος: «Δύο ειδών διπλωμάτες υπάρχουν: Οι Μέττερνιχ και οι Καποδίστριες». Εννοούσε ότι η σχολή σκέψης του Μέττερνιχ μιλούσε μόνο για συμφέροντα και καταπίεζε τα μικρότερα έθνη. Ενώ η γραμμή πλεύσης του Καποδίστρια βασιζόταν σε αξίες και ιδανικά.

Ο Καποδίστριας ήταν πρότυπο εντιμότητος. Δεν κρατούσε τον μισθό που εδικαιούτο αλλά τον χάριζε στις χήρες και στα ορφανά. Ο Ελληνορθόδοξος Καποδίστριας είναι άξιος μιμήσεως ως πρότυπο Κυβερνήτου.