« Ο Πρίγκιπας της Εκκλησίας», Μητροπολίτης Εφέσου Χρυσόστομος…

 Θα ήθελα από την αρχή να με συγχωρέσετε (ελπίζω να το κάνει και ο ίδιος) για τον χαρακτηρισμό που αποδίδω σε ένα εκκλησιαστικό πρόσωπο χαρακτηρίζοντας το «Πρίγκιπα». Δεν συνηθίζεται να αποδίδουμε κοσμικούς χαρακτηρισμούς σε εκκλησιαστικά πρόσωπα. Με αυτόν τον όρο δεν θέλω να τονίσω το κοσμικό αξίωμα αλλά την αρχοντιά, την ευθύνη, την συμπεριφορά και την προσδοκία που κρύβει ένας τέτοιος χαρακτηρισμός. Θα το αιτιολογήσω ελπίζω καλύτερα. Χαρακτηρίζω «Πρίγκιπα της Εκκλησίας», τον αείμνηστο Μητροπολίτη Γέρων Εφέσου Χρυσόστομο Κωνσταντινίδη για τρείς λόγους: - Όσοι είχαν την ευλογία να συναναστραφούν μαζί του έστω και για μία φορά, θα διαπίστωναν αμέσως την αρχοντική του βυζαντινή ιεροπρεπή συμπεριφορά γεμάτη ευγένεια και λαμπρότητα.- Ο Μακαριστός για διάφορες συγκυρίες δεν ανήλθε ( και δεν το επιδίωξε και ποτέ) στον θρόνο του Οικουμενικού Πατριάρχη αν και είχε όλα τα προσόντα και η γνώμη του, οι θεολογικές του γνώσεις και η προσωπικότητα του είχαν καθοριστική συμβολή στις τελικές αποφάσεις του Πατριαρχείου σε όλους τους τομείς της Διοίκησης και της Διακονίας. Έμεινε πάντα ο ελπιδοφόρα αφανής και εργατικά ουσιαστικός.- Και τέλος η διαθήκη-παρακαταθήκη του δείχνει τον αρχοντικό του χαρακτήρα: «Δεν θέλω επικήδειον λόγον. Ούτε επιμνημόσυνον. Να αναγραφή, όμως, η επιθυμία μου αύτη εις το αγγελτήριον της κηδείας μου, ίνα μη υπάρξη οιαδήποτε παρεξήγησις. Τα έγγραφά μου, χειρόγραφα ή δακτυλογραφημένα, όλα ανεξαιρέτως – αλληλογραφίαν, ημερολόγια, σημειώσεις, εκθέσεις, λογαριασμοί και είτε άλλο -, ακόμη και οι σημειώσεις των μαθημάτων μου και αι άλλαι ανέκδοτοι επιστημονικαί εργασίαι μου, επιθυμώ και απαιτώ να παραδοθώσιν εις το πυρ… Ουσιαστικά αυτός ο σπουδαίος Ιεράρχης και Θεολόγος μας ζητάει μετά τον θάνατο του να τον…ξεχάσουμε. Μεγαλείο. Αλλά πως είναι δυνατόν; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή….

Ο μακαριστός Γέρων Εφέσου Χρυσόστομος Κωνσταντινίδης (το βαφτιστικό του όνομα ήταν Αιμίλιος ) γεννήθηκε στην   Χρυσούπολιν (Σκούταρι) στις 28ην Μαρτίου 1921, και περάτωσε την υποχρεωτική εκπαίδευση ( με τους σημερινούς όρους) στην Αστική Σχολή  της γενέτειρας του και στην συνέχεια τελείωσε το Λύκειο στην Μεγάλη του Γένους Σχολή. Στην συνέχεια φοίτησε στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης από την οποία και αποφοίτησε με βαθμό άριστα το 1941. Στις 21 Νοεμβρίου του 1940 χειροτονήθηκε Διάκονος και έλαβε το όνομα Χρυσόστομος από τον γέροντα του Μητροπολίτη Νεοκαισαρείας Χρυσόστομο Κορω­ναί­ο. από το  1941 μέχρι και το 1946 υπηρέτησε ως  Διάκονος στον  Ιερό Ναό  των  Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Σταυροδρομίου και ως Γραμματέας  και Βι­βλιοφύλακας τής Σχολής της Χάλκης. Κατόπιν διορίσθηκε  Διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Πατριαρχείου και Διευθυντής συντάξεως του περιοδικού  «Ορθοδοξία». Συνέχισε τις  σπουδές του στη Ρώμη και στο Στρασβούργο, όπου ανακηρύχτηκε  Διδάκτωρ Ανατολικών Επιστημών και Διδάκτωρ Συστηματικής Θεολογίας και μάλιστα αριστούχος. Μετά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη  διορίσθηκε , τον Οκτώβριο τοῦ 1951, καθηγητής στην  Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Στη σχολή δίδαξε, Δογματική,  Ιστορία των Δογμάτων και   Χριστιανική Αρχαιολογία αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις για την επιστημονική του επάρκεια και την αγάπη του για την θεολογική σπουδή των φοιτητών του αλλά και τις Σχολής. Στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης θα διδάξει μέχρι την αναστολή της λειτουργίας της τον Ιούνιο του 1971. Στις 7 Φεβρουαρίου του 1961, χειροτονείτε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, τιτουλάριος Μητροπολίτης Μύρων και στις 6 Σεπτεμβρίου του 1965 κατετάγη με τον ίδιο τίτλο στην τάξη των εν ενεργεία Μητροπολιτών του Οικουμενικού Θρόνου. Από το 1972 ήταν μέλος της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου ενώ στις 10 Δεκεμβρίου του 1991, εξελέγει παμψηφεί στην τιμητική θέση του Γέροντος Μητροπολίτου Εφέσου και ήταν πρώτος στην τάξη των Ιεραρχών του Οικουμενικού Θρόνου. Γνώριζε πολλές ξένες γλώσσες όπως: Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Τούρκικα, Ιταλικά και Λατινικά και συμμετείχε σε πολλά διορθόδοξα, διαχριστιανικά και διεθνή συνέδρια εκπροσωπώντας το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Υπήρξε Γενικός Γραμματέας των από του έτους 1961 Παν­ορ­θοδόξων Διασκέψεων και ορίστηκε πολλές φορές Πρόεδρος σε αυτές έδωσε αρκετές διαλέξεις στην Κωνσταντινούπολη αλλά και στο εξωτερικό με αξιόλογο συγγραφικό έργο. Υπήρξε Πρόεδρος σε πολλές συνοδικές επιτροπές κατά καιρούς και δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, σε πολλές από τις οποίες και ανακηρύχθηκε επίτιμος Διδάκτορας. Πολυάριθμες ήταν  οι συμμετοχές του σε διορθόδοξα και διαχριστιανικὰ διεθνή συνέδρια ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Το να μνημονεύσεις όλες τις δράσεις του Μακαριστού Γέροντα Εφέσου Χρυσόστομου είναι ένα έργο πολύπλευρο και δύσκολο. Θα πρέπει όμως να τονίσουμε ότι  Μητροπολίτης Γέρων Εφέσου Χρυσόστομος Κωνσταντινίδης υπήρξε ένας γνήσιος Φαναριώτης, εκκλησιαστικός διπλωμάτης από τους πλέον κορυφαίους, εξέχων θεολόγος της δεκαετίας του 1960, ο οποίος σφράγισε με την πορεία του τον διάλογο με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, τις συζητήσεις με τους προτεστάντες, τις συνομιλίες με το Πατριαρχείο Μόσχας, τις διαπραγματεύσεις με την Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά και την προετοιμασία για τη σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου. Ένας  εκ των τελευταίων καθηγητών της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, έδωσε όλο του το βάρος στη δημιουργία και στη στήριξη του Ορθόδοξου Ινστιτούτου του Σαμπεζύ της Γενεύης όπου δίδασκε ως και το 85ο έτος της ηλικίας του. Μια μεγάλη μορφή που σφράγισε με την παρουσία του και το έργο του μια ολόκληρη εποχή και που έχει μείνει αλησμόνητος

Την Τρίτη 22 Οκτωβρίου του 1996 θα γράψει την πνευματική του διαθήκη και θα συγκλονίσει. Δεν ξεύρω εάν, γέρων ων αργότερον, θα έχω την απαιτούμενην διαύγειαν πνεύματος και ψυχικήν γαλήνην και ρώμην ίνα διατυπώσω σαφώς και οριστικώς τας τελευταίας μου επιθυμίας. Και συνεχίζει: Δεν πτοούμαι από τον θάνατον. Φοβούμαι την αμαρτίαν. Φοβούμαι ακόμη το μη ειρηνικόν, το οδυνηρόν και δυσβάστακτον γήρας. Δεν θέλω να ταλαιπωρηθώ. Και ουδένα θέλω να ταλαιπωρήσω με το γήρας μου. Ο Κύριος και ο Θεός μου ας με προφυλάξη από οιανδήποτε γεροντικήν περιπέτειαν. Ζητάει την συγχώρεση από όλους και παρέχει την συγχώρεση του σε όποιον τυχών έβλαψε: Ζητώ συγγνώμην από πάντα άνθρωπον, ον τυχόν ευθέως ή εμμέσως, εκουσίως ή ακουσίως, εν έργω ή εν λόγω, ή κατά διάνοιαν έβλαψα. Και παρέχω την αρχιερατικήν μου άφεσιν και ευχήν και ευλογίαν εις πάντα θίξαντά με, ή βλάψαντά με, ή αδικήσαντά με, ή μαχησάμενόν με, και ανήκοντα είτε εις το εγγύς και άμεσον περιβάλλον μου, είτε και εις το ευρύτερον τοιούτον, τόσον εκ των κατά σάρκα συγγενών και οικείων μου όσον και εκ των κατά πνεύμα αδελφών, φίλων και συνεργατών μου εν τη Εκκλησία ή και οιωνδήποτε άλλων γνωστών μου. Ας συγχωρήση ο Κύριος πάντας».

Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Εφέσου Χρυσόστομος δηλώνει στην διαθήκη του πως αν πεθάνει στο Πατριαρχείο θέλει να ταφεί στο Νεκροταφείο του Βαλουκλή στον τάφο του μεγάλου του ευεργέτη του Μητροπολίτη  Νεοκαισάρειας Χρυσοστόμου, ενώ αν πεθάνει στο εξωτερικό να ταφεί στην Νήσο Σύρο. Και στις δύο περιπτώσεις δεν επιθυμεί λόγους και επικήδειους. Και πράγματι στις 13 Οκτωβρίου του 2006, ο Μητροπολίτης Γέρων Εφέσου Χρυσόστομος θα αφήσει την τελευταία του πνοή στην Κρήτη και θα ταφεί κατά την επιθυμία του στην Σύρο. Μέσα στην απλότητα που τόσο επιθυμούσε αυτός ο σπουδαίος εκκλησιαστικώς και πνευματικός ηγέτης. Και τέλος όσα χρήματα διαθέτει ζητάει να δοθούν στο Γηροκομείο του Βαλουκλή στο οποίο ζουν πολλοί ομογενείς. Απευθυνόμενος στα παιδιά των αδελφών του τονίζει: «Εκαμα πλειστάκις από ετών το δέον, κατά διαφόρους τρόπους και αθορύβως – γνωρίζει τούτο ο Θεός. (…) Επιθυμώ να μη υπάρξωσι παράπονα από μέρους των διά την υπέρ κοινωφελών σκοπών διάθεσιν των υπαρχόντων μου εν τω εξωτερικώ, όσον και ενταύθα. Πρέπει να είναι υπερήφανα διά την τοιαύτην ενέργειαν του θείου των». Και η συγκλονιστική του Διαθήκη-Παρακαταθήκη τονίζει την άκρα ταπείνωση του και την ματαιότητα των εγκοσμίων λέγοντας: Τα έγγραφά μου, χειρόγραφα ή δακτυλογραφημένα, όλα ανεξαιρέτως – αλληλογραφίαν, ημερολόγια, σημειώσεις, εκθέσεις, λογαριασμοί και είτε άλλο -, ακόμη και οι σημειώσεις των μαθημάτων μου και αι άλλαι ανέκδοτοι επιστημονικαί εργασίαι μου, επιθυμώ και απαιτώ να παραδοθώσιν εις το πυρ… Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Εφέσου Χρυσόστομος ήθελε να περάσει στην κρίση του Θεού και να αναμετρηθεί μόνος ενώπιων του. Ένας σπουδαίος Ιεράρχης και ένας μεγάλος Θεολόγος που σφράγισε με την παρουσία του μια εποχή. Ένας φαναριώτης του σήμερα με την σφραγίδα της περασμένης βυζαντινής εκκλησιαστικής μεγαλοπρέπειας. Ένας πρίγκιπας που στις μέρες μας θα τον είχαμε πολύ ανάγκη…

Κώστας Ζουρδός