Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, περί πνευματικής ζωής

 Του Γιώργου Μπήτρου, Θεολόγου

« Το μεγαλύτερον και τελειότερον κατόρθωμα, που ημπορεί να ειπή ή να συλλογισθή ο άνθρωπος, είναι το να πλησιάση εις τον Θεόν και να ενωθή με αυτόν. Λοιπόν, εάν εσύ, αγαπητέ μου εν Χριστό αναγνώστα, ποθής να φθάσης εις ταύτην την κορυφήν, εν πρώτοις πρέπει να γνωρίζεις  εις τι συνίσταται η πνευματική ζωή και χριστιανική τελειότης. Αυτή συνίσταται στην επίγνωση της Αγαθότητας και μεγαλειώτητος του Θεού και της ιδικής μας μηδαμινότητος και κλίσεως εις κάθε κακόν, εις την αγάπη του Θεού και εις το μίσος του εαυτού μας, εις την υποταγήν, όχι μόνον του Θεού, αλλά και όλων των κτισμάτων δι αγάπην Θεού, εις την αποστροφήν μεν κάθε ιδικού μας θελήματος, τέλειαν δε υπακοήν εις το θείον θέλημα και προς τούτοις εις το να θέλουμε όλα αυτά, και να τα κάνουμε καθαρώς εις δόξαν Θεού και δια μόνην την αυτού αρεσκείαν, και διότι έτσι θέλει και αυτός, και έτσι πρέπει να τον αγαπώμεν και να τον δουλεύωμεν».

Σε συζητήσεις ανθρώπων της Εκκλησίας πολλές φορές ακούς την φράση «πνευματική ζωή». Σίγουρα είναι δύο λέξεις που προφέρονται πάρα πολύ συχνά, ιδίως τώρα που σημειώνεται και κάποια στροφή του κόσμου προς την λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, στην ανάγνωση θεολογικών και Πατερικών βιβλίων. Σίγουρα ο όρος «πνευματική ζωή» μπορούμε να πούμε ότι ασκεί μια γοητεία σε πολλές κατηγορίες ανθρώπων. Όπως σε αυτούς που λαχταρούν να ζήσουν μια τέτοιου είδους ζωή. Σε αυτούς που έχουν θέσει σκοπό στη ζωή τους την κατόρθωση υψηλών στόχων ή ακόμα και σε αυτούς που ήδη έχουν αρχίσει να αγωνίζονται πνευματικά, αλλά δεν έχουν φτάσει όμως σε θεμιτά επίπεδα. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούς σε συζητήσεις νέων παιδιών την επιθυμία να ξεκινήσουν έναν πνευματικό αγώνα. Όμως τις περισσότερες φορές, μην γνωρίζοντας τι σημαίνει «πνευματική ζωή», πελαγοδρομούν, υποβάλλονται σε αγώνες και κόπους που συχνά δεν φέρνουν τα ποθούμενα αποτελέσματα. Το κείμενο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη, που θέσαμε στην αρχή, είναι αρκετά κατατοπιστικό για το θέμα μας.

Γιατί μας εισάγει κατευθείαν στην ουσία του όρου «πνευματική ζωή», ενώ μέχρι τώρα μπορεί να βρισκόμασταν περί την ουσία. Μπορούμε να πούμε, ότι το παραπάνω κείμενο μπορεί να σταθεί ως πυξίδα για τον προσωπικό πνευματικό αγώνα του καθενός και ακόμα, ότι μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στον αγώνα μας κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, γνώστης ο ίδιος της πνευματικής ζωής, μέσα από τα κείμενα του, που είναι καρποί αυτής του της ζωής, μας εισάγει σε έναν αγώνα πνευματικό, μας παρακινεί σε έναν πόλεμο αόρατο όπως χαρακτηριστικά μας λέει, γιατί στην προσπάθεια μας να ζήσουμε πνευματικά, έχουμε σαν εχθρούς που πρέπει να πολεμήσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, τα πάθη μας. Και αφού προηγουμένως μας έδωσε τον ορισμό της πνευματικής ζωής, έρχεται τώρα στη συνέχεια, να μας δώσει τα όπλα, με τα οποία θα την πραγματώσουμε.

Αναγκαία λοιπόν όπλα στον αγώνα μας είναι: α) να μην θαρρεύεσαι ποτέ εις τον εαυτό σου. β) το να έχης πάντοτε όλο σου το θάρρος και την ελπίδα εις τον Θεόν. γ) το να αγωνίζεσαι πάντοτε. δ) το να προσεύχεσαι. Καλείσαι λοιπόν να πολεμήσεις, έχοντας πάντοτε για συντροφιά τις σκέψεις: α) Πως ο ίδιος είσαι ένα μηδέν και δεν έχεις καμμία δύναμη . να προπορεύεται δηλαδή η σκέψη της αδυναμίας σου πριν από την σκέψη της παντοδυναμίας του Θεού. β) Να έχεις ως φίλους σου αγαπημένους όλες τις θλίψεις και καταφρονήσεις που μπορεί να σου δώσει ο κόσμος. γ) Να αγαπάς πάντοτε την δυσκολία και το βάσανο. δ) Να αγαπάς την σιωπή, η οποία είναι μεγάλη δυνάμωση του αγώνα σου και μια βέβαιη ελπίδα της νίκης. Τέλος, αρματώσου με το όπλο της καρδιακής και νοεράς προσευχής. Επίσης «νόμιζε δε σαν χαμένη εκείνην την ημέρα, εις την οποία δεν απέκτησες πολλάς νίκας κατά των κακών σου κλίσεων και θελημάτων. Τέλος σου παραγγέλω: Αγωνίζου παντοτινά τον καλόν αγώνα ( Α΄ Τιμ. στ΄ 12). Διότι πολλάκις μία μοναχή ώρα επιμέλειας εκέρδισε τον παράδεισον, και μια ώρα αμέλειας τον έχασε». Λόγια που προέρχονται από έναν μεγάλο δάσκαλο της Ορθόδοξης πνευματικότητας, που δυστυχώς σήμερα αγνοούνται κατά το μεγάλο μέρος από τους πιστούς.

Αν λοιπόν επιθυμείς να βιώσεις την Ορθόδοξη Πνευματικότητα, έχε κατά νου τα παραπάνω που διάβασες. Αν όμως σου φάνηκαν ελλείπη, δεν έχεις παρά να μαθητεύσεις κοντά στον Άγιο Νικόδημο, μέσα από τα συγγράμματα του, όπως το «Εξομολογητάριο», «Θεοτοκάριο», «Αόρατο Πόλεμο» (απ΄ όπου και τα παραπάνω κείμενα), «Νέο Μαρτυρολόγιο», «Πνευματικά Γυμνάσματα», «Άπαντα», «Κήπος Χαρίτων», «Χριστοήθεια», «Συναξαριστής», «Εορτοδρόμιο».

*Το κείμενο γράφτηκε στο Περιοδικό Πειραϊκά Νειάτα τον Απρίλιο-Μάιο του 1987

Επιμέλεια: Κώστας Ζουρδός