Του Κώστα Ζουρδού, θεολόγου
Συμπληρώθηκαν 417 χρόνια από την εκτύπωση του πρώτου μυθιστορήματος στην εκδοτική ιστορία που πραγματοποιήθηκε στις 16 Ιανουαρίου του 1605 και δεν είναι άλλο από το έργο του συγγραφέα Μιγκέλ ντε Θερβάντες, «Δον Κιχώτης»! Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες στον πρόλογο του βιβλίου σημειώνει πως συνέλαβε την ιδέα της συγγραφής του στην φυλακή και αναφέρεται στην περίοδο που πέρασε στη φυλακή του Κάστρο ντελ Ρίο το 1592. Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε δύο μέρη με το πρώτο το 1605 και το δεύτερο μετά από δέκα χρόνια το 1615. Επηρέασε σημαντικά την ισπανική λογοτεχνία αλλά και την νεότερη δυτική λογοτεχνία στην οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης.
Ο πρωταγωνιστής του Μυθιστορήματος είναι ο Αλόνσο Κιχάδα ένας καλοκάγαθος αγρότης με μεγάλη έφεση στην ανάγνωση ιπποτικών περιπετειών. Είναι τόσο μεγάλη η αγάπη του για τον ιπποτισμό που πιστεύει πως είναι και ο ίδιος ιππότης μπερδεύοντας την φαντασία με την αλήθεια και δίνει στον εαυτό του το όνομα Δον Κιχώτης. Ξεκινάει μόνος της ιπποτικές περιπέτειες του παρέα με το κοκαλιάρικο καχεκτικό άλογο του την Ροσινάντε φορώντας μια απαρχαιωμένη μεταλλική στολή που κάπου βρήκε παραπεταμένη. Κατά την διάρκεια των περιπετειών του τραυματίζεται και επιστρέφει στην κατοικία του που δεν μας είναι γνωστή η τοποθεσία της και περιθάλπετε από την ανιψιά του και την οικονόμο του σπιτιού του. Ο Δον Κιχώτης έχει χάσει την στολή του που εξαφανίζεται δια μαγείας. Μετά την ανάρρωση του ξεκινάει πάλι της περιπέτειες του συντροφιά αυτή την φορά με τον γείτονα του Σάντζο Πάντζα που πείθετε να τον ακολουθήσει γιατί ο Δον Κιχώτης του έχει υποσχεθεί μερίδιο σε ένα νησί. Ο Δον Κιχώτης είναι ερωτευμένος με μια νεαρή γειτόνισσα του την Δουλτσινέα που προσπαθεί να την σώσει πιστεύοντας πως της έχουν κάνει μάγια. Ο Δον Κιχώτης και ο Σάντσο Πάντζα κατά την διάρκεια των περιπετειών τους γίνονται αντικείμενο χλευασμού και πειραγμάτων από τους συντοπίτες τους που πιστεύουν πως έχουν απολέσει την λογική. Προς το τέλος της ιστορίας ο Δον Κιχώτης θεραπεύεται από τον αχαλίνωτο ιπποτισμό του και μαζί με τον σύντροφο του Σάντζο Πάντζα επιστρέφουν στο σπίτι τους.
Στην Ελλάδα το βιβλίο του Θερβάντες γνώρισε πολλές εκδοτικές προσπάθειες και ενέπνευσε και τους ποιητές και τους θεατράνθρωπους. Ενδεικτικό είναι το ποίημα του Καρυωτάκη «Δον Κιχώτες» γραμμένο το 1920:
Οι Δον Κιχώτες πάνε ομπρός, και βλέπουνε ως την άκρη
του κονταριού που εκρέμασαν σημαία τους την ιδέα.
Κοντόφθαλμοι οραματιστές, ένα δεν έχουν δάκρυ
για να δεχθούν ανθρώπινα κάθε βρισιά χυδαία.
Σκοντάφτουνε στη Λογική και στα ραβδιά των άλλων,
Αστεία δαρμένοι σέρνονται καταμεσής του δρόμου,
ο Σάντσος λέει «δε σ’ το λεγα;» μα εκείνοι των μεγάλων
σχεδίων αντάξιοι μένουνε και: «Σάντζο τα’ άλογο μου!»
Έτσι αν το θέλει ο Θερβάντες – εγώ τους είδα, μέσα
στην μίαν ανάλγητη Ζωή, του Ονείρου τους ιππότες
άναντρα να πεζέψουνε και, με πικρήν ανέσα,
με μάτια ογρά, τις χίμαιρες ν’ απαρνηθούν τις πρώτες.
Τους είδα πίσω να ‘ρθουνε – παράφρονες ωραίοι
Ρηγάδες που επολέμησαν γι’ ανύπαρχτο βασίλειο-
Και σαν πορφύρα νιώθοντας χλευαστικιά πως ρέει,
την ανοιχτή να δείξουνε μάταιη πληγή στον ήλιο!
Το έργο «Δον Κιχώτης» γνώρισε τεράστια διαχρονική επιτυχία στο ελληνικό θέατρο και πολλές παραστάσεις ανέβηκαν με θέμα το βιβλίο του Θερβάντες. Μια από τις χαρακτηριστικές που πρέπει να αναφέρουμε είναι η παράσταση του Ιανουαρίου του 1973 στην σκηνή του Εθνικού Θεάτρου με Δον Κιχώτη τον Μάνο Κατράκη και Σάντσο Πάντζα τον Παντελή Ζερβό. Η ψηλόλιγνη φιγούρα του Μάνου Κατράκη σημάδεψε τον ήρωα του Θερβάντες αλλά και ο Παντελής Ζερβός ερμήνευσε ιδανικά τον καλοκάγαθο Σάντζο Πάντζα. Στην ιστορική παράσταση έπαιξαν επίσης η Αγγέλικα Καπελλάρη, ο Θόδωρος Μορίδης και η Μαρία Σκούντζου ενώ την σκηνοθεσία υπογράφει ο Τάκης Μουζενίδης, τα σκηνικά και τα κουστούμια ο Διονύσης και ο Βασίλης Φωτόπουλος, την μουσική ο Μάνος Χατζηδάκης και τις χορογραφίες η Μαρία Χορς.
Το βιβλίο είναι ένας ύμνος στην ανιδιοτελή φιλία, στον ιπποτισμό και στην αρετή της τιμής και της υπερηφάνειας. Το κυνηγητό με τους ανεμόμυλους του περήφανου ιππότη πολλές φορές συμβολίζει τον πρόσκαιρα άτοπο αλλά ποτέ μάταιο αγώνα κατά τις κάθε μορφής εξουσίας. Και πάντα σε κάθε άνισο αγώνα θα υπάρχει ένας Δον Κιχώτης που θα δίνει την μάχη της αξιοπρέπειας και της ανθρωπιάς. «Οι μύλοι ας κοιμούνται ήσυχοι! Ο Δον Κιχώτης πέθανε!». Αν και στην πραγματικότητα ο Δον Κιχώτης δεν πεθαίνει ποτέ και παίρνει σάρκα και οστά στο πρόσωπο και στις θυσιαστικές πράξεις κάθε αγωνιζόμενου ανθρώπου!...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου