Ιωνιδών και Μακρυγιάννη γωνία…

Το κουδούνι χτύπησε επίμονα και οι μανάδες αγκαλιά με τη σχολική τσάντα και το κολατσιό παραμάσκαλα τρέχουν στο δρόμο αλαφιασμένες με το παιδί στο κατόπι να προλάβουν το σχολείο. Η πόρτα σε λίγο θα κλείσει. Κουταλιές από αυγό ηχολογούν στον αέρα και οι γειτονιές αντηχούν από τα γέλια των παιδιών και την αγωνία των μανάδων. Το σχολείο εκεί αγέρωχος πατρογονικός γίγαντας, στημένη επιβλητική κυψέλη που περιμένει την παιδική δίψα για γνώση, παιχνίδι, σκανταλιά. Το αρχοντικό του Ταγκόπουλου που κάποτε υποδέχονταν καλοκυράδες και αρχοντόπουλα που άνοιγε τις πύλες του για κοσμικές και φιλολογικές συζητήσεις τώρα περιμένει νεοσσούς να μάθουν τη γνώση, να μάθουν τα ήθη, να μάθουν τη γλώσσα σε μια κοινωνία που προσπαθεί να βρει την περπατησιά της. Ο δημοτικιστής άρχοντας κλείνει τα αυτιά του στις άναρχες ζητωκραυγές των παιδιών και στην κακοποίηση της γλώσσας γιατί ακόμα η γνώση δεν έχει μεστώσει αφού το παιχνίδι και η ανεμελιά κυριαρχεί. Σε μια γειτονία που ακόμα οι μονοκατοικίες κυριαρχούν φανερώνοντας την ατομική αρχοντιά με τα ασβεστωμένα πεζοδρόμια και τους κατάφορτους χρωματιστούς κήπους. Σε λίγα χρόνια η παραδόπιστη αντιπαροχή θα κερδίσει την ατομική αρχοντιά και θα δημιουργήσει την συλλογική ατομικότητα. Σπίτι κλουβιά, οριζόντια, με τον ένοικο του από πάνω ορόφου ανυπόφορο και τον παραδίπλα ξένο. Σε μια γειτονιά που τα βράδια οι νοικοκυρές κατεβάζουν τις καρέκλες στα πεζοδρόμια κουβεντιάζοντας για νοικοκυροσύνη, μαγειρική, με τις νεότερες να φανερώνουν τις μητρικές τους ανησυχίες στις μεγαλύτερες. Και εκεί στον δρόμο τα παιδιά να παίζουν αμπάριζα, κρυφτώ, κυνηγητό, κουτσό και σκοινάκι σε ένα μελίσσι χαράς και ανεμελιάς που δεν σκιάζετε για το αύριο αγωνιώντας μόνο για να ζήσει το σήμερα.


Γέλια και χαρές, κουβέντες και φωνές δημιουργούν ένα ζωντανό μωσαϊκό κοινότητας αληθινής με επίκεντρο, την εκκλησιά, το σχολείο το πεζοδρόμιο αυτό δηλαδή που είναι η πραγματική ζωή. Σε μια γειτονία που έχει το φούρνο του Έξαρχου με τα μυρωδικά ψωμιά, το ζαχαροπλαστείο του Μαρίνου με το καλύτερο γαλακτομπούρεκο και το βιβλιοπωλείο του Μπακογιάννη με τα πολλά βιβλία και τους κακούς τρόπους. Και λίγο ποιο πάνω η επιβλητική ενορία του Αγίου Βασιλείου ορόσημο και σημείο αναφοράς για τη ζωή μας. Το κουδούνι επίμονα χτυπάει για δεύτερη φορά σαν προειδοποίηση θεάτρου. Η πόρτα κλείνει και η προσευχή αρχίζει. Οι μανάδες από τις μικρές χαραμάδες που αφήνουν οι κιονοστοιχίες ψάχνουν να βρουν τους κανακάρηδες και τα κορίτσια τους. Τα αγόρια προσπαθούν να αποτινάξουν την κολόνια Μυρτώ από την γλυμμένη φράντζα και να τεντώσουν την ποδιά που τους ενοχλεί. Τα κορίτσια φτιάχνουν φιλάρεσκα τα κοτσιδάκια και περιποιούνται τον άσπρο γιακά το μόνο σημάδι που νομίζουν ότι τους δίνει κοριτσίστικη κομψότητα. Το μάθημα ξεκινάει, οι ξύλινες σκάλες τρίζουν από τα ποδοβολητά και το ξύλινο δάπεδο δέχεται το τράνταγμα των θρανίων και το σούρσιμο των καρεκλών. Στους τοίχους οι επιβλητικοί διάκοσμοι φανερώνουν την παλιά αίγλη και στα παράθυρα οι παιδικές ζωγραφιές ξαναφέρνουν τη φαντασία στο τωρινό. Στο διάλειμμα το μπουκαλάκι της πορτοκαλάδας παραγεμισμένο με χαρτιά είναι η ιδανική μπάλα και στην πίσω αυλή τα κορίτσια να απολαμβάνουν το κουτσό και το σκοινάκι.

Η τάξη είναι γεμάτη, η σκιαγράφηση της ατμόσφαιρας βοήθησε λίγο το νου. Από πού να αρχίσεις; Τι να θυμηθείς; Έρχονται στο νου εικόνες βιβλικές, ο δάσκαλος Χριστόπουλος, επιβλητική στεγνή φιγούρα με το κομψό ντύσιμο και το τσιγάρο να λειώνει στο χέρι, φωνή βραχνή και μπάσα με γνώση και διδασκαλική φινέτσα. Αρχοντιά διδασκαλική που ξεχειλίσει, ο Παστίας , ο Σακκάς, ο Δουκάκης η κ. Σάσα και τόσοι άλλοι που η μνήμη δεν φέρνει στο νου. Η καλή μας «κυρούλα» Άννα με το κυλικείο και την ακαταπόνητη  παρουσία. Πόσα παιδία να νταντεύει, να εξυπηρετήσει να βοηθήσει, πάντα εκεί. Και όλοι εμείς; εδώ είναι τα δύσκολα.

Μια παλιά φωτογραφία στην πίσω αυλή όλοι μαζί, θυμάσαι; Θα ήταν μάλλον στην έκτη τάξη, τι ειρωνεία μερικούς έχω ίσως να τους δώ από τότε. Τα φωτεινά πρόσωπα της παιδικής ηλικίας πόσο συναρπαστικά. Η φωτογραφία μιλάει, ζωντανές παρουσίες, γεμάτα χαμόγελα, παιδική ενδυματολογική απλότητα, και μάγουλα που ξέρουν να κοκκινίζουν να ντρέπονται. Πρέπει να αρχίσω, έστω και επιγραμματικά. Τα πρώτα μαθητικά μου χρόνια τα πέρασα με διπλανό μου την Όλγα. Δεν θυμάμαι πως έγινε αυτό αλλά εγώ από παλικαροσύνη, νόμιζα πως ήθελε να την προστατεύω. Στην πορεία κατάλαβα ότι το αντίθετο συνέβη ή Όλγα ήταν ασπίδα προστασίας για μένα. Αντράκι πραγματικό κανείς δεν μπορούσε να παραβγεί μαζί της μόνο εγώ και οι φίλες της είχαμε την ασυλία. Τώρα που το σκέφτομαι μεγαλώνοντας ήταν σαν να είχα διπλανή μου ένα πιστό αντίγραφο της Μελίνας. Ποίος ήταν ο αρχηγός; Ο αρχηγός είναι πάντα σταθερός, υπομονετικός, νηφάλιος, λογικός, ρομαντικός, αγωνιστής. Το βρήκατε η Άννα. Έλυνε τις διαφορές, έκρυβε τα κρυμμένα, γαλουχούσε μοναδικά και εκεί που ήσουν έτοιμος να της αντιγυρίσεις χαμογελούσε φυσικά και έφευγες πειθήνια υποταγμένος. Από κοντά με τις ίδιες αρχηγικές τάσεις αλλά ιπποτικά δεύτερος λόγο την Άννας, ο Βασίλης, περισσότερο παρορμητικός αστείρευτα ενεργητικός και απλόχερα καταδεκτικός. Για τον Σταύρο, τον Ευθύμη, τον Παύλο τη να πω σε άλλα κείμενα θα επανέλθω, είμαστε τόσο δεμένοι μαζί που είναι σαν να περιγράφω τον εαυτό μου. Κοιτάζω την φωτογραφία και προσπαθώ να τους θυμηθώ όλους, δεν είναι εύκολο. Η Τίνα, οι δίδυμες ομορφιές Ελένη και Ξένη, η Άννα, η Κατερίνα, η Χαρίκλεια, η Όλγα, κάποιους δεν του θυμάμαι, συνεχίζω, ο Σταύρος, ο Μιχάλης, ο Βαγγέλης, ο Θοδωρής, ο Δημήτρης, ο Άγγελος, ο Δημήτρης, η Τίνα, η Έλενα, η Κατερίνα, ο Βασίλης, ο Παύλος, εγώ, ο Στέφανος, ο Παναγιώτης, ο Κώστας, ο Νίκος, Θεέ μου κάτι συμβαίνει, ο Κανέλλος, ο Ευθύμης, η κ. Σάσα, μα δεν μπορεί κάτσε να ξαναδώ την φωτογραφία. Κάποιος λείπει. Α, η Αθανασία εκείνη την είδα σε κάτι αναρτήσεις. Η ανησυχία δεν λέει να μου φύγει, πρέπει να ξαναδώ την φωτογραφία. Τώρα το κατάλαβα. Το μυαλό υποτάχτηκε στη θέληση της καρδιάς. Στην φωτογραφία δεν υπάρχει εκείνος που και να ήθελα σήμερα δεν θα μπορούσα να δώ. Ο Γιώργος.

Ήταν Δεκέμβρης το πρώτο πάρτι που θυμάμαι στο σπίτι του Παύλου, μουσική, αναψυκτικά ,τραγούδι, κέφι και νεανική ζωντάνια. Και στο τέλος πιασμένοι αγκαλιά στους δρόμους να τραγουδάμε λίγο πρίν το σπίτι. Στη Μητρώου χωρίσαμε από τους άλλους και εγώ και ο Γιώργος που μέναμε δίπλα κατεβαίναμε το σκοτεινό σοκάκι. Τον άφησα στην πόρτα του, έμενα λίγο ποίο κάτω. Καληνύχτα Γιώργο. Κώστα να δεις θα τα καταφέρουμε. Άσε βρε Γιώργο βραδιάτικά τις φιλοσοφίες σαν το Βασίλη κατάντησες. Καλά, καληνύχτα Κώστα. Καληνύχτα θα τα πούμε αύριο.

Είχε δίκιο ο Γιώργος, εκείνος τα κατάφερε, μάρτυρας του καθήκοντος έφυγε από κοντά ηρωικά, αθόρυβα, ζώντας ουσιαστικά.                                                                          Ξέρω έχουμε καιρό να τα πούμε. Ούτε μία προγραμματισμένη συνάντηση δεν κάναμε. Αν δεν θέλεις να δεις την παλιά μας γειτονιά, αν δεν θέλεις να περπατήσουμε στους δρόμους της νιότης μας, αν δεν θέλεις να δεις το παλιό μας το σχολείο, αν δεν θέλεις να δεις εμένα, εκείνον τον άλλον, ας το κάνουμε για τον Γιώργο. Να δεις θα τα καταφέρουμε, Γιώργο…

Κώστας Ζουρδός.