Στην Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή…

Του Κώστα Ζουρδού, θεολόγου

Το 1960, ο σπουδαίος μας ποιητής Τάσος Λειβαδίτης γράφει ένα ποίημα με τίτλο «Μάνα μου και Παναγιά». Ίσως ο τίτλος να μην σας λέει αρχικά πολλά αλλά η στροφή: «Έφυγες και κλαίει ο άνεμος, το κύμα, κλαίνε τ’ άστρα κι νυχτιά, κλαίει η μάνα μου στο μνήμα κλαίει κι η Παναγιά»,να σας θύμισε πολλά. Ειδικά το «κλαίει η μάνα μου στο μνήμα, κλαίει κι η Παναγιά», έγινε σύνθημα του πόνου για τις μανούλες αλλά και περιπαικτικό άκουσμα για εμάς τους μικρότερους που δεν μπορούσαμε να κατανοήσουμε το ποιητικό βάθος μέσα στην ξέφρενη νιότη.

Ο Τάσος Λειβαδίτης είχε γράψει αυτό το ποίημα ακούγοντας στο σπίτι του Μίκη Θεοδωράκη στην Νέα Σμύρνη μια μελωδία του συνθέτη από ένα κονσέρτο για πιάνο. Την εποχή εκείνη οι δίσκοι ήταν 45 στροφών και είχαν ένα τραγούδι στην μία πλευρά και ένα τραγούδι στην άλλη. Για να βγάλουν λοιπόν το δίσκο αναζητούσαν την έμπνευση για ένα ακόμα τραγούδι. Την εποχή εκείνη, αρχές του 1961, η κυβέρνηση αποφασίζει να γκρεμίσει τα φτωχόσπιτα και τα παραπήγματα των κατοίκων  της Δραπετσώνας που ήταν κυρίως προσφυγική συνοικία για να χτιστούν πολυκατοικίες. Η απόφαση αυτή είχε να αντιμετωπίσει την έντονη αντίδραση των κατοίκων που δεν ήθελαν να χάσουν τα σπίτια τους και να ξεσπιτωθούν από την συνοικία που αγαπούσαν. Καθημερινά οι εφημερίδες με εκτενή ρεπορτάζ ενημέρωναν την κοινή γνώμη της εποχής για τις κινητοποιήσεις των πολιτών της περιοχής που είχαν κερδίσει την συμπάθεια και την συμπαράσταση σχεδόν όλων των ελλήνων.

Ένας από τους ρεπόρτερ που κάλυπτε το γεγονός για λογαριασμό της εφημερίδας «Αυγή», ήταν ο Γιάννης Θεοδωράκης, αδελφός του Μίκη, που πρότεινε στον συνθέτη να γράψει ένα τραγούδι για την περιοχή. Εκείνο που συγκλόνισε τον μεγάλο μας συνθέτη ήταν η αναλγησία της Κυβέρνησης που ήθελε να διώξει τους πρόσφυγες  και να τους ξεσπιτώσει από τις εστίες τους χωρίς να τους δώσει αποζημίωση. Μια από τις επόμενες μέρες ο Μίκης ξεκίνησε με το αυτοκίνητο του για την εταιρεία «Κολούμπια» για να ηχογραφήσει το τραγούδι «Μάνα μου και Παναγιά», έχοντας ακόμα στο μυαλό του το ξεσπίτωμα των προσφύγων της Δραπετσώνας. Έξω από το θέατρο «Καλουτά» στην Πατησίων, ο Μίκης Θεοδωράκης, σταμάτησε απότομα το αυτοκίνητο του και στο πακέτο με τα τσιγάρα του έγραψε την μελωδία για το μετέπειτα τραγούδι η Δραπετσώνα. Την ίδια μέρα κατά το βραδάκι ο Μίκης τηλεφώνησε στον Τάσο Λειβαδίτη και του έπαιξε την μελωδία που είχε συνθέσει προτείνοντας του να γράψει στίχους για την Δραπετσώνα. Από αυτήν την ιστορική συγκυρία γεννήθηκε ένα από τα διαχρονικότερα τραγούδια του ελληνικού μας πολιτισμού με την μελωδία και τους στίχους (ποίημα) δύο μεγάλων πνευματικών προσωπικοτήτων.

Η «Δραπετσώνα» κυκλοφόρησε σε δισκάκι 45 στροφών μαζί με το εξίσου πολύ μεγάλο τραγούδι, όπως γράψαμε και παραπάνω, «Μάνα μου και Παναγιά» και ηχογραφήθηκε με την φωνή της Μαίρης Λίντα και μπήκαν στον κύκλο τραγουδιών του Θεοδωράκη με τίτλο «Πολιτεία». 

Το τραγούδι «Δραπετσώνα», τραγούδησε και ο μεγάλος μας τραγουδιστής Γρηγόρης Μπιθικώτσης ολοκληρώνοντας την πανδαισία αυτού του τραγουδιού με την υπέροχη φωνή του: « Πάρ' το στεφάνι μας, πάρ' το γεράνι μας στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή, κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί…»