Δείπνο και ξένος γάμος...

Του Αρχιμ. Πορφυρίου Ηγουμένου Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου Βέροιας

Μπορεί να λέγεται μεγάλη η εβδομάδα που διανύουμε, μοναδική σε όλο το έτος, αλλά έφτασε η Μεγάλη Πέμπτη και, να πω την αλήθεια, δεν το κατάλαβα.

Μας λέγαν, όταν είμασταν μικρότεροι, ότι ο χρόνος τρέχει. Και τώρα, που πενηνταρήσαμε και βάλε, ο χρόνος τρέχει και φεύγει, όχι μόνο με μεγάλη ταχύτητα αλλά και με μεγάλη επιτάχυνση.

Και απόψε ψάλλαμε τον τελευταίο «Νυμφίο», γιά να γιορτάσουμε αύριο την σύσταση του σωτήριου μυστηρίου της μοναδικής θυσίας, της λυτρωτικής θυσίας, της θυσίας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.

Σε κάθε στίχο στα ψάλματα του Κανόνα των τριωδίων, όλων αυτών των ημερών, λέμε τον στίχο «Δόξα σοι, ο Θεός, ημών δόξα σοι» και η κατάληξη στα περισσότερα τροπάρια είναι «ενδόξως γαρ δεδόξασται».

 

Τί σημαίνει δόξα; Μία έννοια της λέξης είναι η άποψη, αλλά σίγουρα εδώ δεν σημαίνει κάτι τέτοιο. Δόξα, εδώ, σημαίνει φως, πλημμύρα από φως. Δόξα λέμε και το ουράνιο τόξο.

Το μόνο που δεν σημαίνει η φράση και η λέξη είναι συναισθηματισμοί και κλαψουρίσματα. Και «άχ, ο καϋμένος ο Χριστούλης, πάσχει».

Δεν ξέρω πώς πέρασαν στην ορθόδοξη λατρεία, μέσα δηλαδή στην λειτουργική μας ζωή, αυτοί οι περιπετειώδεις θρήνοι, με τις μαθητριούλες μυροφόρες, να ραίνουν, με λυμένα μαλλιά, τον καϋμένο τον Χριστούλη μας, και άλλοι να σηκώνουν σταυρούς ξύλινους και να ανεβαίνουν σε σκάλες και να ξεκρεμούν το σώμα του Χριστού και από κάτω ο λαός να θρηνεί και να ωδύρεται. Κύριε, ελέησον.

Σίγουρα στην Βασιλεύουσα πόλη των πόλεων λάβαιναν μέρος ποικίλες τέτοιες τελετές, όχι όμως μέσα στον λειτουργικό χρόνο, αλλά σαν λατρευτικά δρώμενα, έξω από την εκκλησία, στα γήπεδα και στα αμφιθέατρα.

Ήρθαν και από τα Επτάνησα ανάλογες τελετές, από την Δύση, και όλα μαζί έδεσαν και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε.

Δεν μπορώ να τα χαρακτηρίσω όλα αυτά τραγικά, διά τον φόβον… Αλλά, σίγουρα, ούτε με αρέσουν ούτε με εκφράζουν.

Μία φορά, τέτοιες μέρες, σαν σκευοφύλακας στο Μοναστήρι, βγάλαμε έναν ωραίο κάλυκα - αγιοπότηρο και λέω στον Σεβαστό μας Γέροντα: «Θα ήθελα να λειτουργήσετε, Γέροντα, κάποια από αυτές τις ημέρες, σε αυτό το αρχαιοπρεπές άγιο ποτήριο».

Και ο Γέροντας απάντησε: «Δεν με εκφράζει, παιδί μου». Τελεία και παύλα. Το ήθος της Εκκλησίας δεν είναι θεατρικό, όσο και αν κάποια στοιχεία της λατρείας θα μπορούσαν να θυμίσουν αρχαίο θέατρο. Το ήθος της Εκκλησίας είναι δυναμικό και το ύφος της λατρείας ανδρείο και ανδρικό.

Και ο νυμφώνας είναι έτοιμος και ο Νυμφίος έρχεται, εκουσίως και αυτοβούλως, επί το πάθος.

Στα Τριώδια των Αποδείπνων, ο Άγιος Ανδρέας ο Κρήτης, αριστοτεχνικά, χρησιμοποιεί εικόνες από τα ιερά ευαγγέλια και συγχρόνως τις πλέκει με την μυστική ζωή της Εκκλησίας. Και έτσι νύμφη, νυμφώνας, ανώγεων εστρωμμένον, πόρνη και αρώματα και τρίχες της κεφαλής, όλα γίνονται καρδιά και όλα γίνονται η καρδιά μου.

Και θρηνεί η καρδιά, και θρηνεί κάθε ορθόδοξη καρδιά, έναν ασταμάτητο και γοερό θρήνο, γιά τον Νυμφίο, που σαν μωρή παρθένος, τον χάνει.

Και φεύγει ο Χριστός. Και έρχεται ο Νυμφίος. Και πάλι φεύγει ο Νυμφίος και έρχεται ο Χριστός. Και ο θρήνος γίνεται ασταμάτητος και είναι απαράκλητος.

Αλλά είναι θρήνος βαθύς και εσωτερικός και ο πόνος γίνεται αβάσταχτος, γιατί η καρδιά χάνει τον γαμπρό της. Και όμως γίνεται μνήμα η καρδιά.

Και έρχεται ώρα, και ξεπετάζεται από μέσα, ως εκ παστού νυμφίος, ο αναστημένος Χριστός.

Και το πρόσωπο θάλλει, καρδίας ευφραινομένης. Και, μέσα στην ειρηνική και νηφάλια καρδία, συντελείται γάμος, μίξη και συνάφεια πηλού και φωτιάς, πλάσματος και πλάστη.

Και από αυτήν την πάλη βγαίνει νικητής ο άνθρωπος. Και νικιέται ο Χριστός, ο φιλάνθρωπος, ο θεάνθρωπος.

Προχθές, είχαμε δύο κουρές στο μοναστήρι. Την άλλη μέρα, ο ένας νεοκαρείς εξομολογήθηκε στον Γέροντα: «Μόλις με οδήγησες στο Καθολικό μας, γιά την πρώτη εδαφιαία μετάνοια, χάθηκαν από μπροστά μου τα πάντα και όλα είχαν γίνει φως. Και όταν με έκοψε ο δεσπότης τα μαλλιά, ένοιωσα να φεύγει από την καρδιά μου κάθε πάθος και κάθε μέριμνα, και έγινα σαν βρέφος». Αύτη η αλλοίωσις της δεξιάς του Υψίστου. Αυτή είναι η δόξα της Εκκλησίας, του σώματος του Χριστού, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του Νυμφίου της Εκκλησίας. Του μόνου Νυμφίου της καρδίας ημών.

Χρόνια Πολλά, αδελφοί. Καλή Ανάσταση.