Πνευματική μυωπία

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς Καλλίνικου

Η μυωπία είναι αρρώστια των οφθαλμών. Πολλοί άνθρωποι την έχουν και αναγκάζονται να φορούν ειδικά γυαλιά, για να μπορούν να βλέπουν καθαρά. Υπάρχει όμως και άλλου είδους μυωπία. Στην μυωπία αυτή δεν έχουν ελαττωματική την όραση τα μάτια του σώματος, αλλά τα μάτια της ψυχής, τα μάτια τα πνευματικά. Γιατί ο άνθρωπος έχει και σωματικά μάτια και ψυχικά, τα μάτια τα πνευματικά. Με τα μάτια του σώματος βλέπει και απολαμβάνει το φως της ημέρας, την ομορφιά της φύσης, τα υλικά αντικείμενα, τους συνανθρώπους του, τον κόσμο. Με τα ψυχικά μάτια βλέπει πολύ ευρύτερα, βλέπει και αυτά που αδυνατούν να ιδούν τα σωματικά μάτια. Αντιλαμβάνεται, διεισδύει παντού, απολαμβάνει πνευματικές ομορφιές, διευρύνει τον οπτικό του ορίζοντα. Διπλός την φύση ο άνθρωπος με σώμα υλικό και ψυχή πνευματική, είναι και διπλός στην όραση. Βλέπει με τα σωματικά μάτια, βλέπει και με τα μάτια της ψυχής.

Αλλά αυτή η σωματική όραση πολλές φορές πάσχει και είναι μυωπική. Κατά παρόμοιων τρόπο και η ψυχική και πνευματική όραση πολλές φορές πάσχει, επηρεάζεται από χίλιους ψυχικούς και πνευματικούς παράγοντες και τότε δεν βλέπει πια, βλέπει θολά, στραβά, βλέπει εντελώς ανάποδα και εσφαλμένα. Προσωπικά συμφέροντα, συναισθηματική φόρτιση, αντιπάθειες και συμπάθειες, προσωπικές επιδιώξεις, προκαταλήψεις, έλλειψη αντικειμενικότητος, κακή αντίληψη, κοσμοθεωρητικές τοποθετήσεις, ιδεολογικές αντεγκλήσεις και προσκολλήσεις, βιώματα, μορφωτικό επίπεδο, και πλείστοι όσοι άλλοι παράγοντες επιδρούν στην ψυχική μας όραση και μας κάνουν να βλέπουμε τα γύρω πράγματα και πρόσωπα από την αντικειμενική προσωπική μας οπτική γωνία. Και τοιουτοτρόπως αυτό, που οι άλλοι βλέπουν ωραίο, είναι δυνατόν εμείς να το βλέπουμε άξιο κατακρίσεως. Ανάλογα με το χρώμα των γυαλιών, που φορεί καθένας, βλέπει και αξιολογεί τα γύρω χρώματα…

Τα καθαρά και διαυγή πνευματικά γυαλιά δεν βρίσκονται εύκολα. Και τα καθαρά και υγιή πνευματικά μάτια είναι ενίοτε δυσεύρετα. Ο υποκειμενισμός κυριαρχεί στη ζωή των ανθρώπων. Ο φθόνος και η ζήλεια επηρεάζουν άσχημα αυτή την γνώμη για τους άλλους, αυτή την αντίληψη και την οπτική γωνιά, από την οποία τους βλέπουμε. Συνήθη φαινόμενα της ζωής. Εντεύθεν πρέπει με πολλή επιφυλακτικότητα και προσοχή να ακούμε τις γνώμες των άλλων. Σου χαρακτηρίζουν κάποιο πρόσωπο. Είναι όντως έτσι όπως περιγράφουν; Έχει όντως τα ελαττώματα ή τα προτερήματα, που του αποδίδουν; Βλέπει εκείνος έτσι τα πράγματα. Είναι όμως πράγματι έτσι; Έχει αυτός αυτή τη γνώμη για το τάδε πρόσωπο, είναι όμως η γνώμη του αντικειμενική; Ανταποκρίνεται προς την αλήθεια αυτό που λέγει για τον άλλον ή είναι δική του προσωπική αντίληψη, επηρεασμένη από την συμπάθεια ή αντιπάθεια, που τρέφει προς το πρόσωπο, για το οποίο ομιλεί;  Γι’ αυτό δεν πρέπει να πιστεύουμε εύκολα κάτι που κάποιος λέγει, είτε επαινετικόν είτε κατακριτικόν για ένα τρίτον. Να περιμένουμε. Να μην βιαζόμαστε στην κρίση μας. Μπορεί τα πράγματα να είναι εντελώς διαφορετικά. Χρειάζεται προσοχή. Θέλει αντικειμενική κρίση. Θέλει καθαρά και υγιή μάτια. Θέλει γυαλιά καθαρά και όχι θαμπά.

Μπορεί να αδικήσουμε κάποιον στηριζόμενοι στην γνώμη κάποιου άλλου εντελώς πρόχειρα. Η εικόνα των πραγμάτων δεν είναι πάντοτε όπως την βλέπουν οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι βλέπουν με τα γυαλιά των προσωπικών τους αισθημάτων αλλά και τις πιο πολλές φορές με τα γυαλιά των προσωπικών τους συμφερόντων και των προσωπικών τους σκοπιμοτήτων. Δύσκολα τα καθαρά και υγιή πνευματικά μάτια, πολύ δύσκολα. Όμως αυτά πρέπει να έχουμε. Μάτια πνευματικά, ανεπηρέαστα από ζήλειες, φθόνους, συμφέροντα, συμπάθειες, αντιπάθειες, σκοπιμότητες, υποκειμενισμούς. Είναι μέγα προσόν να βλέπουμε πνευματικά καθαρά, ανεπηρέαστα, αντικειμενικά, δίκαια, ειλικρινά, με γνώμονα το αρεστό ενώπιον του Θεού, και τα πρόσωπα, και τα γεγονότα, και τις καταστάσεις και τα πάντα γύρω μας. Όχι πνευματική μυωπία λοιπόν, αλλά αντικειμενικότης, μάτια καθαρά.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό Πειραϊκή Εκκλησία τον Οκτώβριο του 1997

Επιμέλεια: Κώστας Ζουρδός