Η Προσωπικότητα και το έργο του Εκπαιδευτικού.

Του Μητροπολίτου Πειραιώς Καλλίνικου

Κατά τον ιερό Χρυσόστομο. Α! Μέρος

«…Οι ιδέες και η διδασκαλία του Χρυσοστόμου δεν είναι παρωχημένες. Είναι επίκαιρες και για τη σημερινή εποχή. Ο ίδιος υπήρξε σοφός παιδαγωγός, ψυχολόγος άριστος, βαθύς στη σκέψη, με πολυμέρεια γνώσεων και με καρδιά πλημμυρισμένη από την αγάπη. Στα έργα του ο ιερός Χρυσόστομος ζωγραφίζει με ιδιάιτερη ενάργεια το έργο του διδασκάλου, του εκπαιδευτικού, του παιδαγωγού. Η εικόνα της προσωπικότητας του εκπαιδευτικού που φιλοτεχνεί ο μεγάλος αυτός Πατέρας, δεν είναι μονάχα εκείνη που χρειαζόταν η εποχή του, αλλά και εκείνη που απετεί η σημερινή εποχή. Ας δούμε τις σκέψεις αυτές του ιερού Πατρός σε αδρές γραμμές. Θα χρησιμοποιήσω τον όρο διδάσκαλο που περιλαμβάνει όλον τον εκπαιδευτικό κόσμο από την ανώτατη βαθμίδα μέχρι την στοιχειώδη και όλους όσους γενικά ασχολούνται με το έργο του εκπαιδευτικού και παιδαγωγού.

Μέγα το αξίωμα του δασκάλου

Ο ιερός Χρυσόστομος δι’ όλου του συγγραφικού έργου του, εμφανίζει τον διδάσκαλο και παιδαγωγό περιβεβλημένο «αξίωμα μέγα» και θαυμαστόν. Αξίωμα μεγάλο στην τιμή και μεγάλο στην ευθύνη. Δεν το θεωρεί επάγγελμα από τα κοινά, αλλά κοινωνικό λειτούργημα μεγάλης σημασίας και σπουδαιότητας. «Καιτοί γε της τέχνης ταύτης ουκ εστίν άλλη μείζων… Τι γαρ ίσον του ρυθμίσαι ψυχήν και διαπλάσαι διάνοιαν;». Στο έργο του ο διδάσκαλος και παιδαγωγός συναντά πολλές δυσκολίες. Και αυτό πρέπει να το γνωρίζει εκ των προτέρων. Η διδασκαλία στην παιδική και νεανική ψυχή είναι είσοδος σε ένα πέλαγος ταραχώδες. Και τούτο, γιατί ο διδάσκαλος καλείται να συμπληρώσει με τη διδασκαλία του, ότι λείπει από την παιδική ψυχή, που είναι πολλές φορές πολύ δύσκολη, «διά το ανόητον, δια την ευκολίαν, δια το μη πεπηγέναι». Η τέχνη του διδασκάλου είναι όμοια με την του κυβερνήτου του πλοίου που ποντοπορεί. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να προσέρχεται ο διδάσκαλος στο υψηλό έργο του έτοιμος εκ των προτέρων, με πλήρη επίγνωση των μεγάλων ευθυνών του, αλλά και με άρτιο, επιστημονικό εξοπλισμό. Εάν διδάξει χωρίς να έχει ο ίδιος ολοκληρωμένη παιδεία και άρτιο επιστημονικό εξοπλισμό, τότε «και εαυτόν και τους μανθάνοντες προσαπολεί»

Με διάκριση

Ο διδάσκαλος, όμως, στην μετάδοση των γνώσεων θα πρέπει να προσέχει. Πρέπει να έχει λεπτή και φωτισμένη διάκριση. Να μεταδίδει αυτό που χρειάζονται οι μαθητές, για να μορφωθούν σωστά. Δεν θα διδάσκει για αν κάνει επίδειξη γνώσεων και να εντυπωσιάζει τους μαθητές του. Όταν επιδεικνύει τις γνώσεις του, φανερώνει ότι είναι φιλόδοξος. Στους μαθητές πρέπει να μεταδίδει από τις γνώσεις του, αυτό που τους είναι απαραίτητο και αναγκαίο σε κάθε περίσταση. Γνώμων της διδασκαλίας του πρέπει να είναι το συμφέρων των μαθητών του. πρέπει να διδάσκει αυτά που είναι χρήσιμα, αυτά που πρέπει να μάθουν οι μαθητές του και αυτά που δύνανται να μάθουν και να αφομοιώσουν: Διδάσκων, πρέπει να κατέρχεται για να ανεβάσει τους μαθητές του: «τις διδάσκαλος σοφίας πεπληρωμένος παιδίοις ψελλίζουσι συμψελλίζει, καὶ ὁ ψελλισμὸς οὐ τῆς ἀμαθίας τοῦ διδασκάλου, ἀλλὰ τῆς κηδεμονίας τῆς πρὸς τοὺς παῖδάς ἐστι τεκμήριον». Πολύ σοφά και παιδαγωγικά ο μεγάλος αυτός Πατέρας  υποδεικνύει στο διδάσκαλο να κατέρχεται από το ύψος της μορφώσεως του στο επίπεδο των μαθητών του. να γίνεται κατανοητός και καταληπτός από τους μαθητές του, για να τους εμπεδώνει τις γνώσεις που τους μεταδίδει.

Συνεχίζεται….

Όσα αναπτύσσονται στα κείμενα αυτά, αποτελούν τα κύρια σημεία της ομιλίας του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς Καλλίνικου κατά την διάρκεια εκδηλώσεως προς τιμή των εκπαιδευτικών λειτουργών που υπηρετούν στον Πειραιά, με την ευκαιρία της εορτής των Τριών Ιεραρχών στο πνευματικό Κέντρο της Αγίας Τριάδος Πειραιώς στις 30 Ιανουαρίου 1986.

Επιμέλεια: Κώστας Ζουρδός