Iζαμπέλ Αλιέντε: «Με τη γραφή προσπαθούμε να καταλάβουμε την τρικυμία της ζωής»

Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, ανιψιά του δολοφονημένου προέδρου της Χιλής Σαλβατόρ Αλιέντε, εμβληματική συγγραφέας, γεμάτη πάθος για ζωή, γεννήθηκε σαν σήμερα στις 2 Αυγούστου του 1942. Στα μυθιστορήματα της οι γυναίκες πάντοτε πρωταγωνιστούν. Πότε μαγεμένες, πότε τσακισμένες από το μυστήριο της ζωής, ποτέ δυνατές σαν βράχος, περιφέρονται στις ιστορίες και τις μεταμορφώνουν.

Δούλεψε ασταμάτητα απο δεκαεπτά χρονών, πρώτα σαν δημοσιογράφος κι έπειτα σαν συγγραφέας. Το πρώτο της μυθιστόρημα, "Το σπίτι των πνευμάτων", δημοσιεύτηκε το 1982 και την καθιέρωσε αμέσως σαν ένα απο τα κορυφαία ονόματα των συγγραφέων.
Η ίδια χαρακτηρίζει το έργο της «ρεαλιστική λογοτεχνία», επηρεασμένη από την απίστευτη παιδική της ηλικία, από τους "μαγικούς" ανθρώπους και τα γεγονότα που πυροδότησαν τη φαντασία της, από τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που βίωσε.
Από παλαιότερη συνέντευξη της σην εφημερίδα Έθνος της Κυριακής:  
Για τη λογοτεχνία και τις κρίσεις:
«Οι κρίσεις που άρχισαν στην παιδική μου ηλικία με έκαναν να δημιουργήσω έναν κόσμο φανταστικό, όπου καταφεύγω. Αλλοι άνθρωποι που κάνουν το ίδιο καταλήγουν στο τρελοκομείο, αλλά εγώ ήμουν τυχερή που μετέτρεψα αυτό τον ιδιωτικό κόσμο σε καταναλωτικό αγαθό, που μου προσφέρει εκτίμηση αντί να με στέλνει για ηλεκτροσόκ. Ζω στην πραγματικότητα ένα μεγάλο μέρος από τις ώρες μου, αλλά μόλις τα πράγματα μαυρίζουν, μπορώ να κλείνομαι στον δικό μου κόσμο, όπου είμαι μάγισσα και βασίλισσα. Εκεί εγώ ορίζω τους κανόνες και τους αλλάζω όπως και όταν μου αρέσει».


Για τη μαγεία της γραφής:
«Υπάρχουν φορές, όπως έγινε με την τραγωδία της Πάουλα, που δεν υπάρχει διαφυγή. Πρέπει να βυθιστείς στο σκοτάδι και να υποφέρεις χωρίς κανένα βάλσαμο. Αλλά ακόμα και σ' αυτές τις περιπτώσεις εγώ είχα το ξαλάφρωμα της συγγραφής. Γράφοντας κάθε μέρα, ο άρρωστος μπορεί να ελέγχει τον πανικό του και να βάζει όρια στον πόνο. Οταν τους δίνεις όνομα, τα γεγονότα αποκτούν ξεκάθαρο περίγραμμα και είναι ευκολότερο να τα αντιμετωπίσεις. Για παράδειγμα, αν πεις ''η κόρη μου υποφέρει'', το πρόβλημα προσδιορίζεται. Αυτό σου επιτρέπει να πεις αμέσως ''έχω κι άλλο παιδί, εγγόνια, σύζυγο και μητέρα, που με αγαπούν''. Το πρόβλημα περιχαρακώνεται και η αγωνία δεν μολύνει όλη σου τη ζωή».
Για τη δημοσιογραφία (η Αλιέντε υπήρξε δημοσιογράφος):
«Η δημοσιογραφία μού πρόσφερε όλα τα τεχνάσματα που χρησιμοποιώ στα μυθιστορήματά μου. Το πρώτο καθήκον του δημοσιογράφου είναι να παγιδεύσει τον αναγνώστη. Ο δημοσιογράφος ανταγωνίζεται άλλα μέσα του Τύπου, άλλα άρθρα μέσα στην ίδια την εφημερίδα: πρέπει να τραβήξει την προσοχή του αναγνώστη από τις πρώτες έξι γραμμές και να τη διατηρήσει ως το τέλος.
Ρυθμός, αγωνία, ταχύτητα, τονισμός, πληροφορία. Και επιπλέον πρέπει να γράφει σε μικρό χώρο και σε λίγο χρόνο, τρέχοντας ενάντια στο ρολόι. Είναι μια καταπληκτική εκπαίδευση, και αυτή η αμεσότητα και η ταχύτητα μου χρησιμεύουν στη λογοτεχνία. Οι συγγραφείς που δεν έχουν περάσει απ' αυτό, έχουν την τάση να ξεχνάνε ότι η συγγραφή δεν είναι αυτοσκοπός, είναι μόνο μέσο επικοινωνίας. Αν δεν σε διαβάζουν, τι σημασία έχει η δουλειά σου; Με ενθουσιάζει να γράφω, απολαμβάνω τη διαδικασία, αλλά δεν ξεχνάω ότι υπάρχει κάποιος συνδιαλεγόμενος. Ως αναγνώστης, αν το βιβλίο δεν μου τραβάει το ενδιαφέρον από τις πρώτες σελίδες, το εγκαταλείπω γρήγορα».
Για τους Λατινοαμερικάνους συγγραφείς που έχουν υπάρξει και δημοσιογράφοι (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Μάριο Βάργκας Λιόσα, Τομάς Ελόι Μαρτίνες):
«Η δημοσιογραφία μού έδωσε πολύ χρήσιμες τεχνικές: για παράδειγμα, πώς παίρνεις μια συνέντευξη. Οταν γράφω τα μυθιστορήματά μου, συνήθως ψάχνω πρότυπα για τους ήρωές μου και, αφού τους βρω, τους αναγγέλλω τις προθέσεις μου και προχωρώ παίρνοντάς τους συνεντεύξεις. Γενικά οι άνθρωποι είναι πολύ γενναιόδωροι σ' αυτές τις περιπτώσεις: σε όλο τον κόσμο αρέσει να διηγείται τη ζωή του. Κι έμαθα από καιρό να κάνω αδιάκριτες ερωτήσεις. Εχω μεγάλη ικανότητα να μπαίνω στην ιδιωτική ζωή των άλλων. Αναζητώντας την αντικειμενικότητα, κάθε καλός δημοσιογράφος εξετάζει και τις δύο όψεις του νομίσματος, δεν ικανοποιείται με την πρώτη παραλλαγή, και ψάχνει στο σκοτάδι μέχρι που να βρει τη λιγότερο φανερή.
Στο μυθιστόρημα υπάρχει χώρος γι' αυτό, μπορείς να διηγηθείς ένα μοναδικό γεγονός όπως φαίνεται από πολλές πλευρές. Η χρήση όμως της γλώσσας στη δημοσιογραφία αποβλέπει στην αποτελεσματικότητα. Οι συγγραφείς ερωτευόμαστε την ομορφιά μιας φράσης και χάνουμε από μπροστά μας το αποτέλεσμα που παράγει. Σ' αυτό είμαι αμείλικτη: κόβω και ξανακόβω χωρίς έλεος. Αλλο βασικό είναι να μην υποτιμάς τον αναγνώστη, να του δίνεις την πληροφορία χωρίς να υπερβάλλεις. Η δημοσιογραφία σε κάνει ταπεινό. Αυτό που γράφεις με τόση προσοχή στην εφημερίδα, χρησιμοποιείται από τον χασάπη την άλλη μέρα για να τυλίξει το κρέας. Δεν πρέπει να χάνουμε από τα μάτια μας αυτή την ταπεινοφροσύνη: η λογοτεχνία είναι σαν να φτιάχνουμε ψωμί, η γραπτή λέξη είναι το αλεύρι μου. Και τίποτε άλλο. Ολα ξεπερνιούνται, τίποτα δεν γλιτώνει».
Για την έμπνευση:
«Είναι κάτι θαυμάσιο, που μερικές φορές συμβαίνει σαν θαύμα, σαν να ερωτεύεσαι για πρώτη φορά ή να σου πέφτει το λαχείο. Η έμπνευση σου δίνει εξαιρετική ενέργεια, που σου επιτρέπει να φτάσεις στα σύννεφα καμιά φορά. Αλλά στη λογοτεχνία δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από δουλειά. Οταν με κάλεσαν να διδάξω σε κάποιο πανεπιστήμιο, είπα στους φοιτητές ότι το γράψιμο είναι σαν τον αθλητισμό. Πρέπει να ασκείσαι κάθε μέρα, με επιμονή και ταπεινοφροσύνη. Ο αθλητής ξέρει ότι αυτές οι ώρες της άσκησης, που κανείς δεν τις βλέπει και δεν τις εκτιμάει, θα του χρησιμεύουν μόνο για να παίρνει μέρος στους αγώνες, χωρίς αυτές όμως δεν θα κερδίζει ποτέ. Κάθε σβήσιμο που κάνει ο συγγραφέας, κάθε σελίδα που πετιέται στο καλάθι, όλα είναι απαραίτητα για να φτάσει στην παράγραφο που θα δημοσιευτεί».
Για τις συνθήκες γραφής:
«Καταφέρνω να γράφω με οποιονδήποτε τρόπο, ανάλογα με την ανάγκη. Είναι όπως ο ερωτικός πόθος: αν δεν υπάρχει άλλη λύση, κάνεις έρωτα πίσω από τις πόρτες. Μεγάλο μέρος της ''Πάουλα'' είναι γραμμένο στο χέρι, στο νοσοκομείο ή στο ξενοδοχείο. Τις ''Ιστορίες της Εύα Λούνα'' τις έγραψα σε ριγωτό χαρτί, πότε στο δωμάτιο και πότε στο γραφείο του Γουίλι, γιατί δεν είχα δικό μου δωμάτιο, όπως λέει η Βιρτζίνια Γουλφ. ''Το σπίτι των πνευμάτων'' το έγραψα από νύχτα σε νύχτα στο τραπέζι της κουζίνας. Το ιδεώδες είναι να γράφω στο μικρό μου δωματιάκι, τριγυρισμένη από τις φωτογραφίες των ανθρώπων που αγαπώ και από τα καλοκάγαθα πνεύματα που πάντα με συντροφεύουν, μ' ένα αναμμένο κερί για να καλώ το φως, με φρέσκα λουλούδια από τον κήπο μου, σε απόλυτη σιωπή και μοναξιά. Μπορούσα όμως να κάνω και χωρίς όλ' αυτά. Το πιο σημαντικό είναι η σιωπή».
Για την τελετουργία της 8ης Ιανουαρίου κάθε που ξεκινά καινούργιο βιβλίο:
«Καθαρίζω και τακτοποιώ τον χώρο όπου θα γράψω. Πετάω όλα τα χαρτιά που αναφέρονται στο προηγούμενο βιβλίο και τακτοποιώ γύρω μου αυτά που θα χρειαστώ για το νέο. Μ' ενοχλεί πολύ η ακαταστασία. Ξανακοιτάζω τα συρτάρια, τα αρχεία, τα ντουλάπια, τα ράφια με τα βιβλία, κι όταν τα έχω όλα έτοιμα, δεν υπάρχουν άλλες δικαιολογίες και δεν απομένει άλλο παρά να καθίσω να γράψω. Γι' αυτό έχω βάλει ημερομηνία: 8 Ιανουαρίου. Ετσι δεν μπορώ να το αναβάλλω για πάντα. Οταν αρχίζεις τη συγγραφή ενός βιβλίου, πάντα φοβάσαι γιατί είναι ένα ταξίδι χωρίς χάρτη».
Γιατί γράφει:
«Υποθέτω ότι γράφοντας προσπαθούμε να καταλάβουμε την τρικυμία της ζωής, να κάνουμε τον κόσμο πιο ανεκτό και, αν είναι δυνατό, να τον αλλάξουμε. Γιατί γράφω; Γιατί είμαι γεμάτη από ιστορίες που απαιτούν από μένα να τις διηγηθώ, γιατί τα λόγια με πνίγουν, γιατί μου αρέσει και το χρειάζομαι, γιατί αν δεν γράψω, θα ξεραθεί η ψυχή μου και θα πεθάνω».
Για τη ζωή:
«Ζωή θα πει να υποφέρεις. Εχουμε έρθει σ' αυτόν τον κόσμο για να τα χάσουμε όλα, ακόμα και τη συνείδηση, την ίδια μας τη ζωή. Ετσι μεγαλώνουμε, έτσι ωριμάζει η ψυχή κι έτσι μαθαίνουμε επίσης για τη χαρά. Ναι, το δράμα της πραγματικότητας τροφοδοτεί τα βιβλία μου, αλλά τα βιβλία είναι επίσης ο ιερός τόπος όπου το καθημερινό δράμα ανυψώνεται σε επική κατηγορία και παύει να είναι προσωπική υπόθεση, για να μετατραπεί σε κάτι που μοιράζομαι με όλη την ανθρωπότητα. Στον κόσμο της φαντασίας οι κανόνες είναι ξεκάθαροι: υπάρχει δυστυχία, βία και τρόμος, αλλά πάντα επικρατούν η αγάπη και η αλληλεγγύη. Αυτός είναι ο λογοτεχνικός μου χώρος, ο κόσμος που έχω δημιουργήσει στα βιβλία μου».

Πηγή: Κουτί της Πανδώρας