Του Δημήτρη Ριζούλη, από την «Κυριακάτικη Δημοκρατία»
Ο π. Εμμανουήλ Γιαννούλης (πρώην συμβολαιογράφος)εξέδωσε βιβλίο για το νησί του Καποδίστρια και τον Μητροπολιτικό ναό που υπήρξε το πρώτο βουλευτήριο. Πάτερ Εμμανουήλ, πώς γίνατε κληρικός;
Διάκονος χειροτονήθηκα το 1979 από τον αείμνηστο μητροπολίτη Υδρας Ιερόθεο. Το 1980 διορίστηκα θεολόγος καθηγητής στη γενέτειρά μου Αίγινα. Αφυπηρέτησα το 2007. Τώρα, το «πώς» έγινα κληρικός, νομίζω ότι είναι ένα θέμα που έχει σχέση με τα εσωτερικά βιώματα και τις εξωτερικές συγκυρίες της ζωής. Καθοριστική φαίνεται, πάντως, ότι υπήρξε η σχέση μου με σύγχρονους γεροντάδες, όπως ήταν οι πατέρες Παΐσιος, Φιλόθεος Ζερβάκος, Σίμων Αρβανίτης, Πορφύριος, Αμβρόσιος, Ιάκωβος και Κύριλλος.
Νωρίτερα ήσασταν δικηγόρος και συμβολαιογράφος. Πώς έγινε η μετάβαση στην ιεροσύνη;
Επέλεξα αρχικά τη Νομική ως εφόδιο της ζωής μου. Πήρα το πτυχίο της στην Αθήνα το 1974. Τότε υπηρέτησα 28μηνη στρατιωτική θητεία με παράλληλη εγγραφή στη Θεολογική Σχολή. Δικηγόρησα για ένα διάστημα στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Στη συνέχεια διορίστηκα συμβολαιογράφος στην Αίγινα, όπου έγινε και η εγκατάσταση της οικογενείας μου το 1978. Τότε ήρθε η κλήση για την ιεροσύνη, προτού καλά καλά αρχίσει ο εγκλωβισμός μου στο «χαρτοβασίλειο». Θέλησα έτσι να ασχοληθώ περισσότερο με τη Θεία Λατρεία και τις ζωντανές ψυχές παρά με τους νόμους και την ανθρώπινη δικαιοσύνη, την οποία συχνά διαστρέφουν οι άνθρωποι χάριν ιδιοτελών σκοπών. Ακολούθησα τη φωνή της καρδιάς και όχι της κατεστημένης λογικής.
Εχετε μια πολύ μεγάλη οικογένεια με 10 παιδιά και 12 εγγόνια. Πόσο δύσκολο ήταν να μεγαλώσετε τόσα παιδιά;
Οι δυσκολίες στη ζωή ξεπερνιούνται ευκολότερα εάν και εφόσον υπάρχει η ευλογία του Θεού. Ασφαλώς, σε μια πολυμελή οικογένεια, ο στενός κύκλος της οποίας αριθμεί προς το παρόν 29 μέλη, είναι περισσότερες. Συνήθως, όμως, τα μεγαλύτερα παιδιά βοηθούν τα μικρότερα. Ετσι γίνεται η μετάβαση από το «εγώ» στο «εμείς». Εξάλλου η καταξίωση στη ζωή τελικά έρχεται μέσα από την αυταπάρνηση, την προσφορά και τον μόχθο για έναν ανώτερο σκοπό.
Πότε ασχοληθήκατε με την ιστορία της Αίγινας;
Ξεκίνησα να ασχολούμαι με την τοπική Ιστορία στη δεκαετία του ’90. Αφορμή υπήρξε η ιστορική ανακρίβεια που διάβασα στο βιβλίο Ιστορίας της Γ΄ Λυκείου, πως ο Καΐρης προσεφώνησε τον Καποδίστρια στο Ναύπλιο! Ως εφημέριος του συγκεκριμένου ιστορικού ναού κατείχα αδιάψευστα τεκμήρια για την ιστορική αλήθεια των ετών 1826 με 1829. Θέλησα, λοιπόν, αυτά να τα κάνω ευρύτερα γνωστά. Ετσι, το 1996 εκδόθηκε το βιβλίο «Η Μεγάλη Εκκλησία», ο Μητροπολιτικός Ναός στην Αίγινα, το οποίο σε εκδήλωση που έγινε στην Αθήνα και στην αίθουσα του «Παρνασσού» έλαβε το Βραβείο Μελετών του Νέου Ελληνισμού από την Ελληνική Εταιρεία Χριστιανικών Γραμμάτων. Το 1999, με απόφαση του υπουργείου Παιδείας, το βιβλίο εγκρίθηκε για τις σχολικές βιβλιοθήκες της χώρας.
Πώς συγκεντρώσατε το υλικό;
Με τη μακροχρόνια έρευνα σε αρχεία, βιβλιοθήκες, εφημερίδες, περιοδικά, βοηθήματα, δημοσιευμένες και αδημοσίευτες πηγές, όπως αριθμούνται στη βιβλιογραφία του πρώτου βιβλίου. Σημαντική υπήρξε η βοήθεια της αείμνηστης Γεωργίας Κουλικούρδη με τις χειρόγραφες σημειώσεις και τις υποδείξεις της. Ολόκληρος ο ναός, στον οποίον έχω την τιμή να διακονώ ως εφημέριός του από το 1981 έως σήμερα, αποτελεί από μόνος του μια ζωντανή μαρτυρία. Στον χώρο του υπάρχουν: το στασίδι του Καποδίστρια, το ιερό Ευαγγέλιο της ορκωμοσίας του, το καμπαναριό (έργο των Κλεάνθη και Schaubert), ο εξώστης της ομιλίας Καΐρη, τα καθίσματα των βουλευτών, αφιερώματα αγωνιστών του 1821. Η έρευνα επεκτάθηκε και στα γειτονικά κτίσματα, το Εϋνάρδειο (που στέγασε το Κεντρικό Σχολείο) και το Προκαταρκτικό, όπως και στο Κυβερνείο, στο Ορφανοτροφείο κ.ά.
Πείτε μας μερικά βασικά στοιχεία για το νέο σας βιβλίο.
Το νέο βιβλίο είναι των εκδόσεων Αθ. Σταμούλη 2013. Ονομάζεται «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ» με υπότιτλο «ΑΙΓΙΝΑ - Μεγάλη Εκκλησία - Καποδίστριας - Αρχή Νεοελληνικού Κράτους». Είναι καλαίσθητο, με 260 φωτογραφίες (έγχρωμες οι περισσότερες) και διακοσμητικά. Διαθέτει 312 σελίδες, με ευρετήριο κυρίων, εθνικών και γεωγραφικών ονομάτων, τοπωνυμίων, αντικειμένων και ιστορικών γεγονότων.
Διαιρείται σε πέντε μέρη, όπου εξετάζονται: Αίγινα, αρχαιότητα, πρόσωπα, άγιοι, ίντριγκες, Καποδίστριας (βιογραφικά και δράση του), Νεώτεροι χρόνοι, Ρωμηοσύνη, Ευρώπη, πορεία από το χθες στο σήμερα. Ολα αυτά συνθέτουν μια πραγματικότητα όπου το παρελθόν συναντάται με το παρόν και μαζί ατενίζουν το μέλλον.
Μιλήστε μας για τον μητροπολιτικό ναό του νησιού και γιατί ονομάστηκε «μεγάλη εκκλησία»;
Ο ναός κτίστηκε στα 1806, την εποχή που οι κάτοικοι του νησιού κατέβηκαν στα παράλια από την Παληαχώρα. Ο ρυθμός του είναι τρίκλιτη βασιλική με πέντε τρούλους και εξωνάρθηκα. Πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου (Κοίμηση της Παναγίας) και τις 17 Δεκεμβρίου (Αγίου Διονυσίου). Το τρίτο κλίτος του είναι αφιερωμένο στον Αγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. Στις πηγές αναφέρεται ως «Μεγάλη Εκκλησία», προφανώς λόγω μεγέθους του έναντι των άλλων κτισμάτων. Αναφέρουμε π.χ. δύο μαρτυρίες: «Αν πεθάνω να ταφώ εις Μεγάλην Εκκλησίαν», φράση που είπε στα παλικάρια του ο βαριά τραυματισμένος στο Φάληρο στρατηγός Καραϊσκάκης. Επίσης: «Της εις το πλάγιον της Μεγάλης Εκκλησίας κειμένης οικοδομής», σε κείμενο του Καποδίστρια.
Ποια η σχέση του ναού και του νησιού με τον Καποδίστρια;
Στον χώρο του ναού έγιναν η υποδοχή και η ορκωμοσία του πρώτου κυβερνήτη της χώρας Ι. Καποδίστρια, του γραμματέως της Επικρατείας Σπ. Τρικούπη και του Πανελληνίου (του Νομοθετικού Συμβουλευτικού Σώματος). Η ορκωμοσία έγινε στις 26/1/1828 με λαμπρότητα με βάση το Στ΄ Ψήφισμα άρθρ. Α΄, που είχε εκδώσει ο Καποδίστριας από το Κυβερνείο: «Η Προσωρινή Κυβέρνησις της Ελλάδος καθιδρύεται ορκιζομένη επί της Εκκλησίας της Μητροπόλεως της Αιγίνης την 26η Ιανουαρίου».
Στην Αίγινα έμεινε ο Καποδίστριας 22 μήνες και 21 ημέρες, προτού αναχωρήσει στις 4/10/1829 για το Ναύπλιο, όπου και συνέβη η δολοφονία του στις 27/9/1831. Στο διάστημα αυτό τέθηκαν οι βάσεις λειτουργίας του Νεώτερου Κράτους, αφού «η χώρα απέκτησε αληθή κυβερνητική εξουσία, που μέχρι τότε δεν είχε γνωρίσει».
Ποια μεγάλα γεγονότα εκτυλίχθηκαν στον ναό;
«Λόγος αυτοσχεδιασθείς παρά του κ. Σπ. Τρικούπη, καθ’ ην στιγμήν επανηγυρίζετο εν Αιγίνη η λαμπρά νίκη της 24ης Νοεμβρίου 1826». Πρόκειται για τη νίκη του Καραϊσκάκη στην Αράχοβα, που διέλυσε τον μύθο για το δήθεν αήττητο του οθωμανικού στρατού. Επίσης: «Εις την ενταύθα μητρόπολιν ετελέσθη νικητήριος ευχαριστία προς τον Παντοκράτορα διά τον θρίαμβον των χριστιανικών στόλων στις 8 του ενεστώτος (1827) κατά των απίστων βαρβάρων». Είναι η περίφημη ναυμαχία του Ναυαρίνου, η οποία κατά την Γεν. Εφημερίδα απετέλεσε «…εορτή απελευθερώσεως της Ελλάδος».
Στον χώρο της Εκκλησίας διεξάγονταν οι εκλογές της Δημογεροντίας και οι συνεδριάσεις της Βουλής: «Αμα ενταύθα μετέβη η Σ. Διοίκησις και η Σ. Βουλή, ήρχισε τας συνεδριάσεις της εις τον ναόν της Υπεραγίας Θεοτόκου». Στον αύλειο χώρο έγινε η ταφή πολλών αγωνιστών. Εκεί πραγματοποιήθηκε και η πρώτη απεργία στη νεώτερη Ιστορία. Στον γυναικωνίτη λειτουργούσε το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο. Στις 23/3/1838 ο Αιγίνης δήμαρχος προσκάλεσε τους Ελληνες πιθανόν στην πρώτη εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου. Επίσης, στις 11 Σεπτεμβρίου του 1843 εδώ πανηγυρίστηκε η απόκτηση του Συντάγματος κ.ά.
Η Αίγινα φυσικά έχει και μεγάλη θρησκευτική παράδοση και πολλούς αγίους. Ετσι δεν είναι;
Η Εκκλησία της Αίγινας έχει αποστολική καταγωγή από τον μαθητή του Παύλου Απόστολο Κρίσπο (54 μ.Χ.). Τον 1ο αι. μαρτύρησε στην Τρίπολη της Β. Αφρικής ο μάρτυς Λεόντιος. Τέλη του 4ου αι. έδρασαν ιεραποστολικά στην ιταλική χερσόνησο τα αδέλφια Ιούλιος (πρεσβύτερος) και Ιουλιανός (διάκονος). Τον 9ο αι. έζησαν οι οσίες Αθανασία και Θεοδώρα (η μυροβλύτις της Θεσσαλονίκης) με τη θυγατέρα της οσία Θεοπίστη. Την ίδια εποχή έζησε και ο όσιος Λουκάς ο εν Στειρίω της Βοιωτίας. Ο πολιούχος άγιος Διονύσιος από τη Ζάκυνθο ήρθε στην Αίγινα το 1577, σαράντα χρόνια μετά τη φοβερή καταστροφή του τόπου από τον Μπαρμπαρόσα. Ως δεύτερος πολιούχος θεωρείται ο άγιος Νεκτάριος, ο οποίος το 1904 ίδρυσε τη μονή της Αγίας Τριάδος. Στα εφημεριακά καθήκοντα της μονής τον διαδέχθηκε ο ταπεινός όσιος Σάββας της Καλύμνου. Αυτοί οι 11 άγιοι, μαζί με άλλους πατέρες, δημιούργησαν την αξιόλογη θρησκευτική παράδοση του νησιού.
Τι θα συμβουλεύατε τους νέους που δυσκολεύονται να κάνουν οικογένεια ή διστάζουν να κάνουν παιδιά λόγω της κρίσης;
Πιστεύω ότι πάνω στη γη χαράσσονται δύο παράλληλες πορείες: η μία είναι εκείνη των ισχυρών της γης, που επιδιώκουν να εξουσιάζουν τους αδύναμους λαούς. Αυτή βασίζεται πάνω στο ψέμα, στο συμφέρον, στην αδικία και τη φιλοδοξία· είναι εκείνη που κατευθύνεται από τον «άρχοντα του σκότους», όπως είπε ο Χριστός. Η άλλη είναι η πορεία την οποία κατεργάζεται ο Θεός με μυστικό τρόπο στις καρδιές των ανθρώπων. Ο καλός Θεός, πάντοτε σεβόμενος την ελευθερία του πλάσματός του, ενεργεί ώστε τελικά από το κακό να βγαίνει καλό. Οι τύχες του κόσμου δεν βρίσκονται στα χέρια κάποιων παρανοϊκών, που πρόσκαιρα επικρατούν. Υπάρχει Θεία Πρόνοια. Γι' αυτό και ο πιστός βιώνει καθημερινά θαύματα στη ζωή του.
Με αυτήν την έννοια, δεν θα δίσταζα, λοιπόν, να συστήσω στους νέους ανθρώπους να προχωρήσουν στον ευλογημένο γάμο και ν’ αποκτήσουν παιδιά. Ισως αυτή να είναι και μια μορφή σύγχρονης επανάστασης αλλά και αντίδρασης στα σκοτεινά σχέδια του αφανισμού και της απελπισίας. Να συνεχίσουμε τη ζωή μας κανονικά, κρατώντας την πίστη και τις παραδόσεις μας. Και τότε αυτός ο τόπος θα ζήσει· γιατί είναι προορισμένος να ζήσει. Κι όπως έλεγε ο γέροντας Παΐσιος, «μη στενοχωριέστε, παιδιά μου. Ο Θεός αγαπάει πολύ την Ελλάδα. Μετά την μπόρα τη δαιμονική, θα έλθει η λιακάδα η θεϊκή». Ετσι τελειώνει και το βιβλίο.
________
Φωτογραφία: Η οικογένεια του π. Εμμανουήλ Γιαννούλη σε φωτογραφία του 2006. Η σύζυγός του Αρετή δεξιά κρατά το δέκατο και μικρότερο παιδί, τον Ιάκωβο. Τα υπόλοιπα παιδιά του είναι οι Ανδρέας (με 7 παιδιά), Αναστάσιος (με ένα παιδί), Μαρία (με τρία παιδιά), Ελένη (με ένα παιδί) και οι άγαμοι Πέτρος, Νεκτάριος, Νικόλαος, Διονύσιος και Τατιανή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου