Τα φτερά ξαναράβω στους ώμους... (Γ´ μέρος)

Του Κώστα Ζουρδού, Θεολόγου 
Τα σημαντικά στελέχη της κατασκήνωσης – οι «απόστολοι» της, είναι πολλοί και σημαντικοί. Εδώ ενέχει ο κίνδυνος να ξεχάσει κανείς κάποιους ή να μην τους γνωρίζει γιατί δεν έτυχε να συναντηθούν κατασκηνωτικά μαζί ή
γιατί η μνήμη έχει εξασθενήσει,
αλλά έχουμε τονίσει από την αρχή ότι αυτή εδώ η μικρή ιστορία γράφεται από τα μάτια και την καρδιά του συντάκτη, και από ότι θυμάται, έχει ζήσει και πρέπει να καταγράψει. Εξάλλου το να γράψεις και με σχετική συντομία για τα στελέχη τα αναρίθμητα της ''Χριστιανούπολης'', είναι πραγματικά μια παράτολμη και δύσκολη έως και ριψοκίνδυνη ενέργεια. Ακόμα όμως και αν υπάρχει ο κίνδυνος κάτι να μην κάνεις σωστά, κάτι να ξεχάσεις, κάτι να αγνοείς, σίγουρα θα παρακινηθούν έτσι οι γνωρίζοντες που θα τους δοθεί το κίνητρο, και να διορθώσουν και να συμπληρώσουν και να συνεχίσουν. Ας αρχίσουμε λοιπόν, χωρίς η σειρά να προδιαθέτει μια ιεραρχική κλίμακα.

π. Ευσέβιος (Μητροπολίτης Σάμου). Ο π. Ευσέβιος για πολλά χρόνια ήταν ο πνευματικός της κατασκήνωσης, ο κληρικός εκείνος που πολλοί από εμάς για πρώτη φορά γνωρίσαμε κοντά του, στο καθολικό της Ιεράς Μονής ''Παναγία η Χρυσοπηγή'', το μυστήριο της εξομολογήσεως και στο πετραχήλι του εμπιστευτήκαμε και τις νεανικές αμαρτίες, τις αγωνίες, τα όνειρα και τους προβληματισμούς μας. Σε τακτά χρονικά διαστήματα επισκεπτόταν την κατασκήνωση και στο άγγελμα της παρουσίας του άναβε ένας συναγερμός χαράς. Νουθετούσε, συμβούλευε, και αφουγκραζόταν όλα τα προβλήματα και πάντα πατρικά με υπομονή και χαμόγελο, ήταν ο παρηγορητικός ώμος που όλοι ακουμπούσαμε τα προβλήματα μας. Ένας «Κυρηνέoς» της κατασκήνωσης που σήκωνε σταυρούς και έδινε πλουσιοπάροχα την αγάπη του και την θυσιαστική του διάθεση. Θυμάμαι μια χρονιά όταν ήρθε στην κατασκήνωση και συζητήσαμε για ορισμένα παιδιά και την δυσκολία που έδειχναν στην προσαρμογή μακριά από την οικογενειακή εστία, μας συμβούλευε με διάκριση να δείχνουμε μόνο υπομονή και αγάπη και τα βράδια στην προσευχή να εναποθέτουμε στον Θεό την αντιμετώπιση των δυσκολιών της καθημερινότητας που κύλησε και για την καινούργια που ανατέλλει. Όταν βλέπαμε μετά από λίγο καιρό την πραγματική μεταμόρφωση καταλαβαίναμε στην πράξη τις πολύτιμες συμβουλές. Οι συμβουλές του πατρός Ευσεβίου να διακονούμε τα παιδιά με υπομονή και αγάπη και να δουλεύουμε με τα γόνατα ήταν μία από τις πολυτιμότερες υποθήκες ζωής. Παλεύω με τη μνήμη μου αλλά δεν μπορώ να τον θυμηθώ ποτέ με πρόσωπο αλλοιωμένο από θυμό ή οργή. Αντιθέτως ήταν πάντα πρόσχαρος και χαμογελαστός και στο άκουσμα και του πιο δύσκολου αγγέλματος, οι εκφράσεις του δεν εκδήλωναν ποτέ τα συναισθήματα του.

π. Πολύκαρπος Μπόγρης. Ο π. Πολύκαρπος ήταν ο πρώτος αρχηγός που γνώρισα ως κατασκηνωτής και εκείνος που συνεργάστηκα περισσότερο ως στέλεχος. Πηγαίος, αυθόρμητος, αληθινός, μία ήρεμη δύναμη σιγουριάς και αποτελεσματικότητας. Με τον π. Πολύκαρπο ήξερες πάντα πως πάταγες σταθερά σε ένα έδαφος που σε αντέχει και σε στηρίζει. Η ανεκτικότητα του και η ηρεμία του ήταν τα στοιχεία εκείνα που μας εμπνέανε για να αντιμετωπίζουμε τα πάντα με αυτοπεποίθηση. Ένα περιστατικό σε μία κατασκηνωτική περίοδο, το οποίο και έχει μείνει ιστορικό, ένας κατασκηνωτής αντιμετώπιζε προβλήματα προσαρμογής μακριά από την οικογένεια του, τα οποία και εκδήλωνε έντονα. Η λύση βρέθηκε, παράξενη; απίστευτη; παράδοξη; αλλά ήταν αυτή. Η οικογένεια του κατασκηνωτή είχε ένα τροχόσπιτο το οποίο και έβαλε σε ένα ξέφωτο κοντά στο μοναστήρι και κάθε πρωί ο κατασκηνωτής το έβλεπε από την πλατεία του Αγίου Αθανασίου και ηρεμούσε. Και ο κατασκηνωτής ξεπέρασε το πρόβλημα του και η πλάκα που κάναμε μεταξύ μας έμεινε ιστορική. Άλλη μία φορά κατά τη διάρκεια της κατασκηνωτικής περιόδου, συνέπεσαν τα γενέθλια του αρχηγού. Αποφασίσαμε λοιπόν τα στελέχη, χωρίς να το γνωρίζει ο π. Πολύκαρπος να του κάνουμε μία μικρή γιορτή. Μέσα σε λίγες ώρες από το Καπανδρίτι ήρθε η σχετική τούρτα και τα κεράκια, ασφαλώς όχι με τον πραγματικό αριθμό αλλά ενδεικτικά γιατί τότε δεν θα ήταν τούρτα γενεθλίων αλλά μανουάλι. Ο Παναγιώτης (Φραγκάκος) που οργάνωσε αυτή τη σεμνή τελετή φύλαγε και μία έκπληξη στον αρχηγό. Τα κεράκια ήταν από ένα υλικό, που δεν έσβηναν εύκολα, και ο π. Πολύκαρπος τρόμαξε να τα σβήσει. Ένα χαρακτηριστικό που είχε ο π. Πολύκαρπος και έχει μείνει ζωντανό σαν εικόνα στη μνήμη μου, είναι πως σε κάθε ενέργεια που έκανες για να τον ευχαριστήσεις η να τον επαινέσεις ντρεπόταν και κοκκίνιζε φυσικά. Και κάτι τελευταίο που έχει μείνει χαραγμένο βαθιά στη μνήμη μου. Ένα από τα βράδια μετά την προσευχή και τον βραδινό ύπνο των κατασκηνωτών, μαζευτήκαμε για συζήτηση στο μπαλκονάκι του αρχηγείου, ο π. Πολύκαρπος και μερικά στελέχη. Η συζήτηση επικεντρώθηκε γύρω από την αγάπη και πολλές φορές έπαιρνε και προσωπικές αναφορές. Ο π. Πολύκαρπος σε ένα τόνο καρδιακό και εξομολογητικό μας είπε με την χαρακτηριστική του στωική ηρεμία: «δεν επιθυμώ να με αγαπήσει κανείς σοφός και άμεμπτος που θα θελήσει να γίνει κριτής μου. Το μόνο που στ’ αλήθεια θέλησα, είναι να μάθω εγώ να αγαπώ και να βρω κάποιον που θα με εμπνεύσει να το καταφέρω. Και το βρήκα στο πρόσωπο του Χριστού».

π. Συμεών Βενετσιάνος. Ο π. Συμεών Βενετσιάνος έφερε στην κατασκήνωση μια ανάσα ανανέωσης σε μία περίοδο που ίσως τη χρειαζόταν, φέρνοντας στο προσκήνιο μια γενιά νεότερων στελεχών. Με αποφασιστικότητα και με όραμα με πείσμα και υπομονή άνοιξε μια νέα σελίδα. Δεν θα επεκταθώ και εδώ άλλο γιατί με τον π. Συμεών μας συνδέουν τα πάντα.

Παναγιώτης Φραγκάκος. Αν θα μιλούσαμε με ποδοσφαιρικούς όρους για τον Παναγιώτη θα λέγαμε πως αποτελεί τη σημαία της κατασκήνωσης. Είναι το πρόσωπο εκείνο που έχει γράψει τα περισσότερα χιλιόμετρα από οποιονδήποτε στην κατασκήνωση, αφού μέχρι σήμερα είναι ενεργό στέλεχος και ενώνει όλες τις γενιές των στελεχών. Κατασκήνωση και Παναγιώτης είναι πια συνώνυμα. Ο Παναγιώτης έλεγε χαρακτηριστικά πως αν θες να διαλύσεις μια κατασκηνωτική περίοδο δεν έχεις από το να βάλεις αντίπαλους σε ένα αθλητικό παιχνίδι τον Γιώργο (Ανανιάδης) και τον Κώστα (Ζουρδός) και είχε δίκαιο γιατί με τον Γιώργο τσακωνόμασταν συνέχεια, αλλά μόνο στα αθλητικά και μόνο στα λόγια (και ευτυχώς γιατί σε οτιδήποτε άλλο δεν θα τα κατάφερνα). Ο Παναγιώτης το έλυσε και αυτό εύκολα φέρνοντας μας και τους δύο δίπλα του ως στελέχη του αρχηγείου. Και για τον Παναγιώτη τα αισθήματα είναι πλούσια και οι αναμνήσεις πολλές. Θα αρκεστώ κλείνοντας πως ο Παναγιώτης είναι η διαχρονική ιστορία της Μητροπόλεως και ασφαλώς και της κατασκήνωσης, είναι σχεδόν απίθανο για το οτιδήποτε που αφορά το παρελθόν η το παρόν να μην τον ρωτήσεις και να μην τον συμβουλευτείς. Και κάτι ακόμα, τα καθήκοντα του έχουν δυστυχώς κάνει και τον ίδιο να ξεχάσει πόσο σπουδαίος θεολόγος είναι.

π. Ευδόκιμος Καρακουλάκης. Ο π. Ευδόκιμος σε μια ολόκληρη κατασκηνωτική περίοδο βάλθηκε να μας μάθει όλη την ελληνική δισκογραφία της Νάνας Μούσχουρη. Κάθε μέρα από τα μεγάφωνα της κατασκήνωσης ακούγαμε τη φωνή και τα τραγούδια της καλλιτέχνιδος με εντολή του π. Ευδόκιμου. Από τις τόσες φορές που τα είχαμε ακούσει τα ξέραμε όλα απέξω, κάθε φορά που ξεκίναγε η κασέτα άκουγες μια ολόκληρη κατασκήνωση να φωνάζει: «όχι πάλι». Εκείνος όμως δεν καταλάβαινε τίποτα. Αν ο χαρακτηρισμός, η χαρά της ζωής, θα έπρεπε να αποδοθεί σε κάποιον, αυτός σίγουρα θα ήταν ο π. Ευδόκιμος. Ο απίθανος συνδυασμός της αίσθησης του χιούμορ, της υψηλής αισθητικής και της ασκητικότητας, στο πρόσωπο του έβρισκε την τέλεια εφαρμογή του.

π. Γεώργιος Γεωργακόπουλος. Αν κάποιος κατασκηνωτής είδε για πρώτη φορά έναν κληρικό να σηκώνει τα ράσα και να παίζει ποδόσφαιρο και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία αυτός σίγουρα θα ήταν ο π. Γεώργιος. Που ήταν βέβαια πολύ περισσότερα από αυτό. Οργανωτικός, αυθεντικός και πάντα απελπιστικά ειλικρινής ήταν σχεδόν απίθανο να του ξεφύγεις από ότι είχε βάλει για σένα στο μυαλό του να κάνεις στην κατασκήνωση. Όταν ο π. Γεώργιος επιθεωρούσε την ομάδα σου, θα έβρισκε και την λεπτομέρεια που θα σου είχε ξεφύγει. Αν ακούσετε κάποιον από εμάς τους Αγιοβασιλειώτες να τον φωνάζουμε «γιατρό» οφείλεται στο παρακάτω περιστατικό. Πρέπει να ήταν το 1992 σε κατασκηνωτική περίοδο Λυκείου με αρχηγό τον π. Ιγνάτιο και υπαρχηγό τον π. Γεώργιο. Ήμασταν στην 9η Ομάδα (ομαδάρχης ο π. Συμεών) και ένας κατασκηνωτής ο Αντρέας (Μπούχλας) μετά το πρωινό παραπονέθηκε για πόνους στην περιοχή της κοιλιάς. Ο π. Γεώργιος με μια γρήγορη και «ασφαλή εξέταση» έκρινε πως ο πόνος αυτός προήλθε από την υπερβολική κατανάλωση του πρωινού. Το αποτέλεσμα ήταν το βράδυ ο Αντρέας να χειρουργηθεί με οξεία περιτονίτιδα. Από το επόμενο πρωί για να τον πειράξουμε τον φωνάζαμε γιατρό, μια καζούρα βέβαια που κράτησε πολύ λίγο γιατί όταν ο π. Γεώργιος έστω και για πλάκα σήκωνε το χέρι του κινδύνευες, να βρεθείς στο ΚΑΤ.

Γιώργος Μπήτρος. Ο Γιώργος ήταν ένα από τα σημαντικότερα στελέχη της κατασκήνωσης αλλά και της ιεραποστολικής δράσης της Μητροπόλεως. Μεγάλη θεολογική κατάρτιση και από εκείνους που προέτρεψε πολλούς να ασχοληθούν με την ιερά επιστήμη. Την πρώτη μου χρονιά ως στέλεχος ήμουνα βοηθός ομαδάρχης του Γιώργου και θαύμασα τον τρόπο που πλησίαζε και μιλούσε στα παιδιά. Με μεγάλη αίσθηση του χιούμορ αλλά και με αγάπη για το θέατρο και τη μουσική. Για να τον πειράξουμε στην τραπεζαρία του τραγουδούσαμε συνθήματα χρησιμοποιώντας το όνομα του, η παραλλάσσοντας άλλα, για τον ίδιο σκοπό. Για πολλά χρόνια μια ολόκληρη ενορία ήταν συνδεδεμένη με τη δράση του.

Γιώργος Άγουρος. Μια λέξη χαρακτηρίζει τον Γιώργο: «κύριος». Ένα προσωνύμιο που αν δεν κάνω λάθος του το είχαν «κολλήσει» οι μαγείρισσες της κατασκήνωσης γιατί έτσι τον προσφωνούσαν. Και εμείς τα πειραχτήρια δεν χάναμε την ευκαιρία να τον πειράζουμε λέγοντας πως ένας είναι ο κύριος, ο Άγουρος. Η αλήθεια είναι πως ήταν κύριος σε όλα. Αυστηρός όταν έπρεπε, λιγομίλητος και φοβερός ατακαδόρος.

Γιάννης Κατσαμπάκης. Ο Γιάννης ήταν η χαρά και το γέλιο της κατασκήνωσης. Ψυχαγωγία βραδινή χωρίς τον Γιάννη δεν υπήρχε. Τον έχω δει να παίζει τον «νευρικό κύριο» με τον Γιώργο (Γκαλημανά) και τον Σταύρο (Μωραΐτη) και να ξεσηκώνει στο γέλιο μια ολόκληρη κατασκήνωση. Και μετά η «Χονολουλού» τα «μουλάρια του Αλλάχ» και τόσα άλλα. Δεν θα ξεχάσω όταν μετά από κάθε επισκεπτήριο με την έκφραση του «θλιμμένου κουταβιού» γυρνούσε τις ομάδες και ζητούσε καλούδια για τα παιδιά που δεν είχαν επισκεπτήριο. Και ασφαλώς τα έτρωγε ο ίδιος. Ότι και να σου περιέγραφε ο Γιάννης ήταν απολαυστικός, ακόμα και ο τρόπος που έπαιζε ποδόσφαιρο ήταν μοναδικός, γιατί στην μπαγκέτα του ως μαέστρος, ήξερε μόνο το σουτ. Πολλές φορές τον τσιγκλάγαμε να μας περιγράψει κάτι από την καθημερινότητα της τάξης του στο σχολείο, ο Γιάννης όπως πάντα ήταν στην αρχή δύσθυμος, ήθελε παρακάλια, αλλά μετά ήταν ασυγκράτητος. Ένα βράδυ μας είπε: «ρώτησα τον Γιωργάκη, τούβλο μεγάλο και πάντα αδιάβαστο, όταν πεθάνω αν θα έρθει στην κηδεία μου. Και εκείνος μου απάντησε, αν δεν έχω διάβασμα κύριε…»

Δημήτρης Γκαλημανάς. Η «ροκ» εκδοχή της εφηβείας μας. Ασυμβίβαστος, ειλικρινής, βαθύτατα φιλοσοφημένος με μια απλότητα που σε καθηλώνει. Με μία κιθάρα να τραγουδάει το «που ᾽ναι τα χρόνια», «το πουκάμισο το θαλλασί», «χρώματα και αρώματα». Απολαυστικός σε κάθε συζήτηση χωρίς ίχνος κακίας.

Ο κατάλογος είναι μεγάλος και ο χρόνος λίγος, αλλά έστω και ονομαστικά πρέπει να αναφέρουμε: π. Ματθαίο Χάλαρη, π. Ευστάθιο Κατσαμπάκη, Γιώργο Γκαλημανά, π. Χαρίτωνα Παππά, π. Φιλάρετο Νικολαϊδη, π. Νεκτάριο Παρασκευόπουλο, π. Αντρέα Τριλίβα, π. Μακάριο Ξενάκη, π. Αρσένιο Κωστόπουλο, Στάθη Περιβολιώτη, αλλά και στελέχη τις δικιάς μου ή κοντινής γενιάς: Κωνσταντίνο Τσίλη ( Μητροπολίτης Σιγκαπούρης), π. Σπυρίδωνα Πέτρου, Γιώργο Καμαριώτη, Μάκη Απόκοτο, Χρήστο Καπαγερίδη, Σταμάτη Μιχαλακόπουλο, Γιώργο Γκολέμη, Τάσο Παπαδόπουλο, Αντρέα Στεργιόπουλο, Γιώργο Ανανιάδη, Άγγελο Βασιλείου, π. Πρόδρομο Κολτουκτσόγλου, π. Μιλιτιάδη Ζέρβα, π. Νήφωνα Παγώνη, Σπύρο Βαλσαμή, π. Σπυρίδωνα Τσιμούρη, Δημήτρη Σπυράκη, Παύλο Μαραγκουδάκη, Θανάση Σταθόπουλο, Γιώργο Δεμερτζή, Δημήτρη Νικολάκη, Ευθύμη Βέτσικα, Ζαχαρία Κλάδο, Μάρκο Φουντωτό, Νεκτάριο Βλάχο, Ανδρέα Καρίβαλη, Χρήστο Τάχια, και τόσους άλλους…

Δεν ξεχνάμε με τίποτα είναι κομμάτι της ζωής μας και της προσευχής μας, εκείνοι που είναι στα μετόχια του ουρανού, το Σταύρο Μωραϊτη, το Στέλιο Ροδίτη και το Μιχάλη Βαράνο.

Αλλά και τους αφανείς αλλά σημαντικούς, τον π. Χριστοφόρο Καρακάση, τον π. Δημήτριο Καραλή, τον π. Νικόλαο Ζαχαρόπουλο και τις μαγείρισσες μας.

Σίγουρα ξέχασα πολλούς και δεν είμαι εγώ το κατάλληλο πρόσωπο για να γράψει για την κατασκήνωση, μπήκε όμως μία μαγεία για τα καλύτερα. Έγραψα με την καρδιά μου και με τη βοήθεια της μνήμης μου. Αλήθεια δεν υπήρχαν αρνητικά; Ανάμεσα στην αγιογραφία και στην κατάκριση προτιμώ την πρώτη. Ας αφήσουμε αν υπάρχουν τις διαφορές για τον ουρανό και ας κοιτάξουμε τα πολλά που μας ενώνουν.

Ίσως ήρθε η ώρα για μία επανεκκίνηση για μία καινούργια αρχή, για να ξαναράψουμε τα φτερά στους ώμους…                                   

Από το προσωπικό αρχείο του Κώστα Ζουρδού
Ας θυμηθούμε μέσα από παλιές φωτογραφίες όμορφες στιγμές

από τη ''Χριστιανούπολη''

Ο Μητροπολίτης Πειραιώς Καλλίνικος με τα στελέχη και τους κατασκηνωτές
της Β΄ Κατασκηνωτικής Περιόδου, Ιούλιος του 1992.

Ο Μητροπολίτης Πειραιώς Καλλίνικος με τα στελέχη της Β΄ Κατασκηνωτικής Περιόδου, Ιούλιος του 1992

Ο Μητροπολίτης Πειραιώς Καλλίνικος σε ομιλία προς τους κατασκηνωτές και τα στελέχη στον προαύλιο χώρο του καθολικού της Ι. Μονής ''Παναγίας η Χρυσοπηγή''.
Διακρίνεται ο Αρχηγός, Αρχιμ. Πολύκαρπος Μπόγρης.

Ο Αρχηγός έχει γενέθλια.
Για ευνόητους λόγους ο αριθμός των κεριών δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.