Ένας "κοσμικός" άγιος…

Του Κώστα Ζουρδού, θεολόγου

Ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζακ Σιράκ στάθηκε μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες δακρυσμένος. Ένα σμήνος από μικρόφωνα είχε πλησιάσει αδηφάγα μπροστά από το στόμα του. Ο Πρόεδρος προσπάθησε να τιθασεύσει τα συναισθήματα του και την σκέψη του για να απευθυνθεί στον γαλλικό λαό που θρηνεί. Πριν λίγες ώρες στο νοσοκομείο του Βαλ-ντε-Γκρας ο αγαπημένος υπερασπιστής  των φτωχών, ο δικός τους αββάς Πιέρ άφησε την τελευταία του πνοή.  «Ο θάνατός του πληγώνει ολόκληρη τη Γαλλία, πρόκειται για μια τεράστια προσωπικότητα, η οποία αποτελεί ενσάρκωση της καλοσύνης. Θα συμβολίζει πάντα το πνεύμα της επανάστασης κατά της φτώχειας, του πόνου και της αδικίας». Τα λόγια του Γάλλου Προέδρου αντηχούν σε όλη τη Γαλλία. Ο άγιος των φτωχών έχει αναχωρήσει για την αιώνια πατρίδα. Οι φτωχοί του κόσμου αισθάνονται την πατρική ορφάνια. Ήταν μια δύσκολή Δευτέρα του Γενάρη το 2007…

«Φίλοι μου, βοηθήστε με! Μια γυναίκα πέθανε από το κρύο στις τρεις σήμερα το πρωί, στο πεζοδρόμιο της Λεωφόρου Σεβαστούπολης, σφίγγοντας στο χέρι της το έγγραφο με βάση το οποίο την είχαν διώξει την προηγουμένη από το σπίτι της». Με την έκκληση αυτή  που απηύθυνε το 1954 από το ραδιόφωνο προς τους συμπατριώτες του, ο αββάς Πιέρ ξεκίνησε την παγκόσμια εκστρατεία του κατά της φτώχειας και της αδικίας. Η έκκληση του αββά Πιερ τον χειμώνα του 1954είχε συγκλονίζει ολόκληρη τη Γαλλία, προκαλώντας τεράστιο κύμα αλληλεγγύης. Ζώντας σε μια χώρα άφθονη από καταναλωτικά αγαθά αλλά γεμάτη κοινωνικές ανισότητες και υπηρετώντας μια πλούσια εκκλησία, γεγονότα που δεν τον εμπόδισαν να υψώσει το ανάστημα του και να συμπεριλάβει στις φτερούγες του όλους όσους πεινούσαν και ήταν αδικημένοι. Έμεινε δίπλα στους φτωχούς και έγινε μεγάλος ως ταπεινός.   

Ο Ανρί Γκρουές, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα καθώς επέλεξε το αββάς Πιερ ως ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια της γαλλικής  αντίστασης κατά των ναζί κατακτητών, τότε που έσωσε  χιλιάδες Εβραίους, κομμουνιστές κι ομοφυλόφιλους, και μαζί τους κάποια από την αξιοπρέπεια της παραδομένης Γαλλίας, γεννήθηκε στη Λυών στις 5 Αυγούστου του 1912. Γιος πολύτεκνης οικογένειας, στα 18 του χρόνια, γοητευμένος από τη ζωή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, μοιράζει το μερίδιό του από την πατρική περιουσία στους φτωχούς και εντάσσεται ως δόκιμος μοναχός στο μοναστήρι των Καπουτσίνων. Η ασθενική του κράση τον αναγκάζει να εγκαταλείψει το μοναστήρι. Το 1938 χειροτονείται ιερέας στο Κολλέγιο των Ιησουιτών της Λυών. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατατάσσεται ως στρατιωτικός ιερέας. Το 1940 γίνεται βικάριος στον καθεδρικό ναό της Γκρενόμπλ. Κρύβει δύο Εβραίους από τους Γερμανούς και το 1942 βοηθάει κυνηγημένους Εβραίους να περάσουν στην Ελβετία, εφοδιάζοντάς τους με ψεύτικα διαβατήρια.

Μετά την απελευθέρωση εκλέγεται βουλευτής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος υπακούοντας στην προτροπή του Ντε Γκωλ, με τον οποίο τον χώριζε πολιτική άβυσσος και μένει στην πολιτική σκηνή μέχρι το 1951. Ακόμη κι όταν απέκτησε εξουσία κι εξελέγη βουλευτής, εκπροσωπώντας τους ανθρακωρύχους του Meurthe-et-Moselle, παρέμεινε ένας ακραιφνής επαναστάτης της ταπείνωσης, αγωνιζόμενος για την κατάργηση της έξωσης των ενοικιαστών τον χειμώνα ­–την οποία και πέτυχε– και τη νομιμοποίηση της άρνησης στράτευσης για λόγους συνείδησης. Νωρίτερα το 1949 ιδρύει τους Εργάτες της Εμμαούς, μια φιλανθρωπική κοινότητα, βασιζόμενη στην αρχή: «Ο αγώνας για το δικό μου ψωμί είναι ματεριαλισμός, ο αγώνας για το ψωμί των άλλων αποτελεί πνευματικό έργο». Σήμερα η Διεθνής Κοινότητα της Εμμαούς για τους φτωχούς έχει εξαπλωθεί σε 39 χώρες.

Ο πρώτος ξενώνας ήταν το πατρικό του σπίτι στο Neuilly Plaisance. Εκεί βρήκαν καταφύγιο οι πρώτοι άστεγοι που περιμάζεψε. Κι όταν ο ιερατικός του μισθός άρχισε να μη φτάνει για να καλύψει τα έξοδά τους, αυτοί έγιναν οι πρώτοι “Ρακοσυλλέκτες προς Εμμαούς”  και άρχισαν να κερδίζουν τη ζωή τους ανακυκλώνοντας ό,τι οι άλλοι θεωρούσαν άχρηστο, μαζεύοντας, επιδιορθώνοντας και πουλώντας τα σκουπίδια του αλαζονικού πολιτισμού της  κατανάλωσης ευμάρειας. Δεν σταμάτησε να μάχεται ποτέ. Δεν σταμάτησε να ταξιδεύει, από τη Γάζα και το Ισραήλ μέχρι τη Βοσνία και την Αφρική, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Όπου υπήρξε φτώχεια και αδικία.. Δεν σταμάτησε να τα βάζει με τους ισχυρούς, με τους υποκριτές, με τους ρατσιστές, είτε αυτοί ανήκαν στο κράτος είτε στην εκκλησία. Όταν τον κατηγόρησαν μια μέρα ότι ανήκε στην άκρα Αριστερά, απάντησε: «Δεξιά, Αριστερά, δεν γνωρίζω τίποτα απ' όλα αυτά. Το μόνο άκρο που αναγνωρίζω είναι εκεί ψηλά». Όταν η Γαλλική Κυβέρνηση του απένειμε το παράσημο της Λεγεώνα της Τιμής το 1992, εκείνος απέρριψε τη διάκριση επειδή η κυβέρνηση δεν μπορούσε να βρει στέγη για μια ομάδα Αφρικανών παράνομων μεταναστών.

Ο αββάς Πιερ δεν ήταν πρόσωπο των χρημάτων, της μόδας, των κοσμικών εμφανίσεων και τις πολυτελούς ζωής παρόλα αυτά ήταν ο  δημοφιλέστερος Γάλλος της εποχής του. Σύμφωνα με τον Ανρί Τενκ της Μοντ, υπάρχουν τρεις εξηγήσεις για αυτό. «Η πρώτη είναι κοινωνιολογικού χαρακτήρα: σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από το εφήμερο, τις μόδες, την ταχύτητα, την αλλαγή, ο αββάς Πιερ ενσάρκωνε έναν άλλο χρόνο, μια σταθερότητα, μια αιωνιότητα. Η δεύτερη εξήγηση είναι πολιτική. Από το 1954 έως το 2007, ο αββάς υπενθύμιζε με όλη του τη δύναμη ότι η φτώχεια και η δυστυχία παραμένουν, όπως παραμένει και η αδυναμία της πολιτικής τάξης. Δίπλα του στρατεύτηκαν γενιές ολόκληρες μαχητικών ανθρώπων, δεξιοί και αριστεροί, χριστιανοί και λαϊκοί, που προτιμούσαν τις πράξεις από τα μεγάλα λόγια, την αλληλεγγύη από τη ρητορεία, και έτειναν το χέρι προς τους κατατρεγμένους «χωρίς να φοβούνται την κούραση», όπως συνήθιζε να λέει ο εμπνευστής τους.

 Ο τρίτος λόγος που εξηγεί τη σταθερή δημοτικότητα αυτού του σύγχρονου Φραγκίσκου της Ασσίζης είναι η επιβίωση μιας χριστιανικής αλληλεγγύης ακόμη και σε μια χώρα που δηλώνει όλο και λιγότερο θρήσκα. Στον πυρήνα της δράσης αυτού του λαϊκού ινδάλματος ήταν πάντα η πίστη. Ο αββάς Πιερ ήταν αντάρτης, ήταν ανεξάρτητος, αλλά δεν ήταν άπιστος. Και έδωσε με το παράδειγμα της ζωής του μια τέτοια αξία στην εκκλησία, ώστε ακόμη και οι πιο φανατικοί άθεοι είναι υποχρεωμένοι να υποκλιθούν»…

Μέχρι την τελευταία του πνοή αγωνιζόταν για τους ανθρώπους, την βιωτή και τα δικαιώματα τους. Μια πνευμονία που δεν την υπολόγισε, δεν υπολόγιζε ποτέ την ασθενική του σάρκα, αλλά και τα 94 του χρόνια τον οδήγησαν στο νοσοκομείο. Και μια Δευτέρα στις 22 Ιανουαρίου του 2007, παρέδωσε την ψυχή του στον δημιουργό που τόσο αγάπησε. Αυτός ο απλώς ταπεινός κληρικός που δεν έμεινε σε μοναχική εγκλείστρα και πάλεψε για τους ανθρώπους με τα στοιχειά του κόσμου τούτου, έμεινε για πάντα στις καρδιές των ανθρώπων ως προστάτης «κοσμικός» άγιος. Τα λόγια του είναι πάντα μαχαίρι στην καρδιά και γροθιά στην αδικία:  «Θα έπρεπε η φωνή των ανθρώπων χωρίς φωνή να μην αφήνει τους ισχυρούς της γης να κοιμηθούν»…