Ο Χρυσόστομος Σταμούλης είχε μεγάλη αδυναμία στην ποίηση και στους ποιητές και έτρεφε εκτίμηση για το ποιητικό έργο της Κικής Δημουλά. Μόλις είχε ολοκληρώσει ένα δικό του μουσικό έργο και το είχε στείλει στην μεγάλη ποιήτρια με ένα ιδιόχειρο σημείωμα όπως το διηγείται ο ίδιος: « Ειναι από τις πρώτες μου επαφές με την Κική Δημουλά και μέσο φίλων της στέλνω ένα δικό μου ψηφιακό δίσκο. Όπου στον πρόλογο έχω ένα κειμενάκι, μπα γιατί; του παππού μου είναι! Και η ιστορία πια είναι, πεθαίνει ο πατέρας μου και πηγαίνουμε για ένα από τα τρισάγια στο κοιμητήρι του χωριού μας. Ξύλινα κάγκελα, η μικρή μας είναι τεσσάρων – πέντε χρονών, παίζει με το κάγκελο, ανεβαίνει – κατεβαίνει, μπαίνει μέσα βγαίνει έξω. Έρχεται μια θεία και της λέει: Αλεξάνδρα, μην το κάνεις αυτό ο χώρος εδώ είναι ιερός. Και η μικρή γυρνάει την βλέπει και της λέει: Μπα! Γιατί; του Παππού μου είναι. Η Κική Δημουλά το διαβάζει αυτό και μου γράφει: Εγώ δεν μπόρεσα ακόμα να πω, Μπα! Γιατί; του Παππού μου είναι. Και ο καθηγητής ολοκληρώνει την διήγηση του καταλήγοντας, βλέπετε ότι τον θάνατο τον ξεπερνάει η παιδικότητα»
Δεν είχα την τιμή και την ευλογία να γνωρίσω από κοντά και να συνομιλήσω με τον αείμνηστο Καθηγητή Χρυσόστομο Σταμούλη. Είχα παρακολουθήσει μια ομιλία του στο πρόγραμμα ενορία Εν δράσει στις 19 Δεκεμβρίου του 2022 μαζί με τον Πρωτοπρεσβύτερο π. Σπυρίδωνα Τσιμούρη. Νωρίτερα είχα διαβάσει τρία σπουδαία βιβλία του Χρυσόστομου Σταμούλη και είχα καταλάβει το βαθύτερο και σπουδαίο έργο της θεολογίας του. Τα βιβλία: Έρως και θάνατος, Τι δουλειά έχει η αλεπού στο παζάρι; Φάγαμε ήττα. Τα οποία είναι πια πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές ενός σπουδαίου πνευματικού ανθρώπου. Πριν λίγους μήνες παρουσίαζε ένα έργο του στην Αθήνα αλλά δεν κατάφερα τελικά να παραβρεθώ στην εκδήλωση και να τον χαρώ από κοντά.
Θα ήθελα στην μνήμη του να αναδείξω δύο – τρία χαρακτηριστικά από το σπουδαίο έργο του. Ο Χρυσόστομος Σταμούλης ύμνησε την εκκλησία και την θεολογία με όλους τους τρόπους. Με την μουσική, την ποίηση, την επιστήμη, με τον έρωτα, με τις αισθήσεις με την ζωή. Ο λόγος του επίκαιρος αλλά και πατερικός και η ζωή του γεμάτη από την παρουσία της εκκλησιαστικής ζωής και της αγάπης. Αγαπούσε τρία θέματα υπερβολικά (το τέταρτο ήταν η Παναγία μας αλλά για αυτό ειδικά θα μιλήσουμε αργότερα) τον έρωτα, την πόλη και τον θάνατο. Και έλεγε για τα τρία αυτά πως: «η ζωή εντός της πόλεως για να είναι πραγματική πρέπει να είναι ερωτική. Με ποια έννοια ερωτική, τι είναι ερωτικότητα; Είναι η έξοδος από τον εαυτό προκειμένου να συναντήσουμε αυτό που δεν είμαστε. Και έτσι να υπάρξουμε μέσα σε ένα κοινό μαζί. Ο έρωτας χωράει και τα αχώρετα. Και η πόλη οφείλει να χωράει τα αχώρετα. Εμείς στην θεολογία θα λέγαμε ότι θα μπορούσε να γίνει μια χώρα του αχωρήτου. Δηλαδή μια άλλη Παναγία. Η Παναγία χώρεσε αυτό που δεν μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι θα χωρέσει. Ένας άνθρωπος χώρεσε έναν Θεό».
«Ρωτήσανε κάποτε τον Άγιο Πρόκλο Κωνσταντινουπόλεως αν ο άνθρωπος μπορεί να γεννήσει έναν Θεό. Και εκείνος απάντησε πως όχι. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να γεννήσει έναν Θεό, αλλά ένας Θεός μπορεί να γεννηθεί από μια γυναίκα. Άρα η πρωτοβουλία ανήκει σε αυτόν που μας ξεπερνά. Και η πόλη πάντα μας ξεπερνά. Γι’ αυτό και μας ακολουθεί. Πάει όπου πάμε ή πάει όπου την πάμε. Ξέρετε υπάρχει ένα σύνθημα στους τοίχους του Πανεπιστημίου μας στην Θεσσαλονίκη το οποίο το γράφουν τα παιδιά με τα μαύρα και λέει αν υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο. Το ερώτημα το βασικό βέβαια στον χώρο της Εκκλησίας είναι το αντίστροφο, αν υπάρχει δηλαδή ζωή μετά τον θάνατο. Αλλά τα παιδιά μας γράφουν αν υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο και νομίζω έχουν δίκιο. Διότι αν δεν υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο δεν μπορεί να υπάρξει καμιά ζωή πριν τον θάνατο. Δεν υπάρχει μια μαγική πορεία από ένα τίποτα σε ένα κάτι. Πρέπει να υπάρχει κάτι για να μπορεί να επεκταθεί να αυξηθεί και να φτάσει κάπου. Μέσα στον χώρο του χριστιανισμού αλλά και σε άλλες θρησκείες, πολλοί πιστεύουν ότι εδώ η ζωή μας είναι κάτι σαν ζωή και υπάρχει μια άλλη πόλη που εκεί υπάρχει η ζωή, σε μια άνω Ιερουσαλήμ. Λησμονούν ότι η Εκκλησία δεν είναι του κόσμου αλλά μέσα στον κόσμο. Είμαστε κόσμος εντέλει».
«Ο Χριστός άδειασε τον εαυτό του από τις βεβαιότητες της θεότητας παραμένοντας Θεός και ήρθε στον κόσμο για να προσλάβει αυτό που δεν είναι, τον άνθρωπο. Αυτός είναι ο Χριστός ένας πλήρης Θεός και ένα πλήρης άνθρωπος. Και ο Χριστός με την κίνηση του αυτή προσέλαβε την απόλυτη ετερότητα, το εντελώς ξένο, γιατί; Για να υπάρξουν μαζί. Αυτή είναι μια εξόχως ερωτική κίνηση. Και προσλαμβάνοντας τον άνθρωπο που είναι μικρός κόσμος μέγας είναι κομμάτι ενός ευρύτερου κόσμου που είναι ο κόσμος μας. Και σε αυτόν τον κόσμο ζούμε σε οργανωμένες μορφές σχέσης η σημαντικότερη από τις οποίες είναι η πόλη. Άρα δεν μπορεί ο Χριστιανισμός και κάθε μορφή θρησκευτικής κοινότητας να μην έχει σχέση με την πόλη την πολιτική και τον πολιτισμό. Να τα αναδιαμορφώνει όλα αυτά. Όπως ξέρετε όλοι στον ίδιο χώρο ονειρευόμαστε, στον ίδιο χώρο πάσχουμε, στον ίδιο χώρο βιώνουμε τα τραύματα μας, τους έρωτες μας, τις αποτυχίες μας, τις επιτυχίες μας, τις πληγές μας. Η πόλη είναι και ο δικός μας χώρος, ο Χριστός σαρκώθηκε στο κέντρο της πόλεως όχι στις ερημιές. Άλλωστε και η έρημος κόσμος είναι σύμφωνα μιας βαθιάς και σπουδαίας εκκλησιαστικής παραδόσεως».
«Η ζωή στον κόσμο θέλει δουλεία, κένωση των βεβαιοτήτων και του εαυτού. Να σωθούμε από την πληρότητα του εαυτού μας για να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να υπάρξουμε μόνοι μας αλλά μπορούμε να υπάρξουμε μόνο μαζί. Η αγάπη είναι εκείνο το υλικό που μπορεί να συγκρατήσει την ενότητα της πόλεως. Στον χώρο της πόλεως εξέρχεσαι γυμνός χωρίς αρματωσιές και οπλισμούς για να προσφέρεις τον εαυτό σου, στην συνάντηση με τον άλλον προκειμένου να δώσεις και να προσλάβεις. Θεωρούμε ότι ο κόσμος δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα στην Εκκλησία, αυτό είναι αδιανόητο. Το σημαντικότερο που μπορεί να δώσει κανείς στον κόσμο είναι μια αίσθηση ότι εγώ μπορώ να προσλάβω από εσένα κάτι που δεν έχω για να είμαι σώος. Άλλωστε τι είναι η σωτηρία; Η πληρότητα ενός εαυτού. Όσο ο άνθρωπος ανοίγεται τόσο γίνεται. Όσο πιο πολύ γνωρίζουμε τόσο πιο πολύ μετέχουμε. Που ανήκει η Εκκλησία; Εκεί που ανήκει πάντα. Στον δημόσιο χώρο στην πλατεία. Η ζωή μας είναι ζυμωμένη με το θρησκευτικό γεγονός. Τις εσωτερικές μας αναζητήσεις αλλά και τις κοινωνικές διαδικασίες που αυτό προκαλεί. Διαδικασίες σχετισμού, διαλόγου, αλληλεπίδρασης, προοπτικής, ονείρων, φθοράς, ελπίδας. Δεν μπορούμε να διώξουμε την Εκκλησία από την δημόσια πλατεία, δεν πρέπει να σκεφτόμαστε με αυτόν τον τρόπο. Χρειαζόμαστε έναν τρόπο μιας άλλης όρασης που θα αναζητά ένα ανανεωμένο μαζί».
Από αυτό το απόσπασμα καταλαβαίνουμε την σπουδαιότητα, την μεγάλη σπουδαιότητα της θεολογίας του αείμνηστου καθηγητή Χρυσόστομου Σταμούλη. Και αυτό γιατί η θεολογία του έχει πρόταση. Ένα ανανεωμένο μαζί μέσα στον κόσμο για την σωτηρία του κόσμου και καταλήγει με τον οραματισμό: «Να οραματιστούμε μια πόλη που έρχεται από το μέλλον, από τα έσχατα. Ελάτε να φανταστούμε μια πόλη φτιαγμένη από τα υλικά των ονείρων μας στην οποία η κάθε ετερότητα θα συμβάλει στην διαμόρφωση ενός ανανεωμένου μαζί. Μια πόλη που θα χωράει τους καημούς μας, τις αγωνίες μας, τις χαρές μας, τις λύπες μας, τις αποτυχίες μας και τις επιτυχίες μας, τα τραύματα μας μα κυρίως την αγάπη μας. Όλοι θεωρούμε πως η πόλη, η δημόσια πλατεία μας ανήκει, εμείς είμαστε οι ιδιοκτήτες και όλοι οι άλλοι είναι οι ξένοι. Εδώ μπορεί να μας βοηθήσει ο σπουδαίος και μεγάλος Ντοστογιέφσκι ο οποίος έλεγε το εξής σημαντικό και συγκλονιστικό: «αν κλείσουμε όλους τους τρελούς σε ένα φρενοκομείο δεν σημαίνει πως εμείς είμαστε υγιείς».
Ο Χρυσόστομος Σταμούλης είχε μεγάλη λατρεία και αγάπη για την Παναγία. Δεν είναι τυχαίο, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια δεν είναι, ότι λίγες μέρες πριν την κοίμηση του μίλησε για εκείνη σε εκδήλωση της Μητροπόλεως Ύδρας αλλά και ότι κοιμήθηκε σε συνέδριο για εκείνη στην Ρόδο. Λίγες μέρες μετά την κοιμήση της.
Ο Χρυσόστομος Σταμούλης ήταν ένας πνευματικός άνθρωπος μέσα στο φως και ζούσε την θεολογία με όλες τις ανθρώπινες αισθήσεις του. Ονειρευόταν μια πόλη μέσα στην αγάπη μετά από ένα ανανεωμένο μαζί.. Σαν πανεπιστημιακός δάσκαλος κοιμήθηκε σε διαδικασίες ενός συνεδρίου, στην ιερουργία του λόγου και της ζωής στην οποία ήταν κορυφαίος. Χαμογελαστός, ειλικρινής, ταπεινός, ευπροσήγορος με πληρότητα αγάπης πέταξε για την πόλη που ονειρευόταν και την δικαιούταν γιατί την έζησε και εδώ στον κόσμο.
Σε μια από τις συγκλονιστικές του δηλώσεις που αυτή και μόνο θα μπορούσε να τον κατατάξει στους κορυφαίους θεολόγους και πνευματικούς ανθρώπους μας τόνιζε: "Αλήθεια σας το λέω, το πιστεύω βαθιά, ότι ανάμεσα στην ανυπαρξία μια στιγμή ένα δευτερόλεπτο υπάρξεως με τον φόρτο της αγάπης είναι σαφώς σημαντικότερη από την ανυπαρξία"!
Τον ευχαριστούμε για την παρουσία, την θεολογία του, τα βιβλία του, τις διαλέξεις του, την αγάπη του και την ζωή του.
Και τώρα στον Παράδεισο μπορεί να ζει την αληθινή πόλη και να σχετίζεται μαζί της και με τους κατοίκους της. Στον Παράδεισο γιατί; Μπα, γιατί όχι;…Του Σταμούλη είναι!...
Κώστας Ζουρδός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου