Ντίτριχ Μπονχέφερ, ο θεολόγος της ελευθερίας...

Του Κώστα Ζουρδού, θεολόγου

Τον Απρίλιου του 1943 θα συλληφθεί από την Γκεστάπο ο Πάστορας και Θεολόγος Ντίτριχ Μπονχέφερ με την κατηγορία ότι μετέφερε παράνομα Εβραίους από τη Γερμανία στην Ελβετία. Κρεμάστηκε στις 9 Απριλίου 1945, ξημερώματα Μεγάλης Παρασκευής, λίγο καιρό πριν την κατάρρευση του Γ΄ Ραϊχ, ίσως ένα από τα τελευταία θύματά του. Στη σύντομη αλλά γεμάτη ένταση, δράση και αγάπη για τον άνθρωπο, ζωή του ο Πάστορας και Θεολόγος Ντήτριχ Μπονχέφερ προσπάθησε να προειδοποιήσει την Ευρώπη για τους ναζιστικούς σχεδιασμούς, αντιστάθηκε στον ναζισμό, διέσωσε Εβραίους και γνωστοποιούσε στη βρετανική κυβέρνηση τα νέα της γερμανικής αντίστασης.

Ο Ντιτριχ Μπονχέφερ γεννήθηκε στο Μπρεσλάου το 1906 (σημερινή Πολωνία) και ήταν γιος του γνωστού ψυχιάτρου και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, Καρλ  Μπονχέφερ του πιο γνωστού πολέμιου των θεωριών του Φρόιντ. Είναι το έκτο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια του Τύμπινγκεν και του Βερολίνου. Αμέσως μετά την αποφοίτηση του, θα εργαστεί ως λέκτορας θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου ενώ το 1930–31 θα ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη για να σπουδάσει και να διδάξει στο Ενωτικό Θεολογικό Σεμινάριο. Στο τέλος του 1931 θα επιλέξει να επιστρέψει στη Γερμανία . Το 1933 δυο μέρες μετά την άνοδο του ναζιστικού καθεστώτος θα το καταγγείλει σε μια ραδιοφωνική εκπομπή που θα διακοπεί στον αέρα. Την ίδια χρονιά θα επισκεφτεί το Λονδίνο και το 1935 θα επιστρέψει πάλι στην πατρίδα του.

Η άνοδος του ναζιστικού κόμματος και η στενή σχέση και υποστήριξη της επίσημης Γερμανικής Λουθηρανικής Εκκλησίας προβλημάτισε μία μερίδα Γερμανών θεολόγων και κληρικών, μεταξύ αυτών και του Μπονχέφερ. Η Γερμανική Εκκλησία χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα: στην επίσημη Εκκλησία που στήριξε τον Χίτλερ και δικαιολόγησε με την ρητορική της τις διώξεις των εβραίων και σε ένα νέο κομμάτι της που αποσπάστηκε, την Ομολογητική Εκκλησία με πρωτεργάτη το Martin Niemoller. Ο Μπονχέφερ θα εργαστεί στην Ομολογητική Εκκλησία οργανώνοντας ένα “παράνομο” σεμινάριο για κληρικούς στην περιοχή της Πομμερανίας. Παράλληλα, το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου θα του αφαιρέσει την άδεια διδασκαλίας και το 1937 οι γερμανικές αρχές θα ανακαλύψουν και θα κλείσουν το σεμινάριο. Το 1938 θα του απαγορευτεί να ομιλεί δημόσια και να κάνει δημόσιες εμφανίσεις ενώ το 1939 μπαίνει σε ισχύ και η απαγόρευση να γράφει.

Οι γονείς του Ντήτριχ Μπονχέφερ  πληροφορήθηκαν την είδηση του θανάτου του από τη συχνότητα του BBC που μετέδωσε την επιμνημόσυνη δέηση. Εκτελέστηκε εξαιτίας του ρόλου του στη συνωμοσία για τη δολοφονία του Χίτλερ λίγες μέρες πριν πέσει το ναζιστικό καθεστώς. “ Αυτό είναι το τέλος — αλλά για εμένα δεν είναι παρά μονάχα η αρχή”. Αυτά ήταν τα τελευταία του λόγια σύμφωνα με έναν συγκρατούμενο του λίγο πριν οδηγηθεί στην κρεμάλα. “Ήταν γεμάτος ταπεινότητα και γλύκα, πάντα εξέπεμπε ευτυχία και χαρά για το παραμικρό στη ζωή. Ήταν άπειρα ευγνώμων που ήταν ακόμα ζωντανός. Ήταν από τους λίγους ανθρώπους που συνάντησα και ήταν πραγματικά και στενά συνδεδεμένος με τον Θεό. Στις 8 Απριλίου του 45 έκανε μία μικρή λειτουργία και μας μίλησε για την αγάπη στις καρδιές μας.” έγραψε στα απομνημονεύματα του ο Payne Best, Βρετανός αξιωματικός και συγκρατούμενος του Μπονχέφερ. “ Όταν μας ανακοίνωσες ότι αποφάσισες να στραφείς στη Θεολογία, πίστευα ότι μία ήσυχη και ανιαρή ζωή κληρικού θα ήταν κρίμα για εσένα. Τελικά, έκανα τεράστιο λάθος. Μία τέτοια κρίση στη θρησκευτική ζωή της χώρας μου φαίνεται τελείως τρελή. Είχες δίκιο. Χρειάζεσαι για να φέρεις τα πράγματα στον σωστό δρόμο.” έγραψε ο πατέρας του στον Ντίτριχ το 1934. Η μητέρα του άναψε ένα ακόμα καντήλι αυτή την φορά με την φωτογραφία του Ντίτριχ. Δίπλα στο καντήλι με την φωτογραφία του αδερφού του. Η χαροκαμένη Μάνα είχε δώσει δύο παιδιά στον αγώνα κατά του ναζισμού. Μάνα ηρώων...